کیست کلیه کیسه‌ای پرازمایع است که در کلیه‌ها رشد می‌کند، اندام‌هایی لوبیا شکل هستند و ضایعات را از مسیرجریان خون و به صورت ادرار به بیرون از بدن خارج می‌کنند. دو نوع کیست وجود دارد: کیست ساده و بیماری کلیه پلی کیستیک. کیست‌های ساده کیست‌های مجزایی هستند که روی کلیه‌ها شکل می‌گیرند. آنها دارای دیواره‌های نازکی و حاوی مایع آبکی می‌باشند. کیست‌های ساده به کلیه‌ها آسیب نمی‌رسانند یا برعملکردشان تاثیرگذار نیستند. کیست‌ها معمولا بی‌ضرر هستند. چون اغلب علائم بیماری را از خود نشان نمی‌دهند، حتی شاید متوجه نشوید که کیست دارید مگراینکه به دلیلی آزمایش اسکن بدهید. به‌طور معمول فقط یک کیست روی کلیه بوجود می‌آید، اما تعداد بیشتر کیست‌ها می‌توانند بر یک یا هر دو کلیه اثرگذار باشند. بااین‌حال کیست‌های ساده کلیه با کیست‌هایی که بواسطه بیماری کلیه پلی کیستیک تشکیل می‌شوند، یکسان نیستند. کیست‌های ساده کلیه که علائم یا نشانه‌هایی از بیماری را نشان نمی‌دهند معمولا نیازی به درمان ندارند.
عملکرد کلیه
کلیه‌ها اندام‌های لوبیا شکلی هستند و پشت اندام‌های شکمی و زیر قفسه سینه قراردارند. کلیه‌ها ضایعات بدن را از مسیر خون تصفیه می‌کنند و بعدآنها به‌صورت ادرار از بدن خارج می‌شوند. علاوه‌براین کلیه‌ها در تنظیم فشارخون و مدیریت بسیاری از عملکردهای مهم بدن نقش حیاتی را ایفا می‌کنند.
علت کیست‌های کلیه
هنوز مشخص نیست چه چیزی باعث تشکیل کیست ساده کلیه می‌شود. یک نظریه می‌گوید کیست کلیه زمانی رشد می‌کند که لایه سطحی کلیه ضعیف شده و کیسه (دیورتیکول) تشکیل می‌شود. سپس این کیسه پرازمایع شده، از کلیه جدا شده و به شکل یک کیست درمی‌آید. هرکلیه تقریبا دارای یک میلیون لوله کوچک است و کار جمع‌‌آوری زهراب را انجام می‌دهند. ممکن است کیست‌ها زمانی رشد کنند که یکی از این لوله‌ها مسدود، متورم و حاوی مایع شود. هرچه سن بالاتر می‌رود احتمال شکل گرفتن کیست کلیه نیز بیشتر می‌شود. حدودا 25 درصد افراد تا سن 40 سالگی کیست کلیه خواهند داشت. تا 50 سالگی این درصد در افراد به 50 افزایش خواهد یافت. مردان بیشتر از زنان در معرض ریسک رشد کیست کلیه قرار دارند. جالب اینکه به نظر نمی‌رسد عواملی همچون رژیم غذایی و سبک زندگی تاثیری بر ریسک تشکیل این نوع کیست‌ها داشته باشند.
علائم بیماری کیست کلیه
شاید یک کیست ساده کلیه علائم بیماری از خود نشان ندهد. اما اگر این کیست بزرگتر یا عفونتی شود ممکن است باعث علائمی همچون:
- تب
- احساس درد در کمر یا پهلو بین دنده‌ها و لگن خاصره (این نوع درد معمولا خفیف است، اما اگر کیست پاره شود درد حاد می‌شود.)
- درد در بخش بالایی شکم
- متورم شدن اندام شکمی
- ادرار بیش‌ازحد معمول
- مشاهده خون در ادرار
- ادرار تیره‌رنگ
درصورت مشاهده هریک از علائم و نشانه‌های کیست کلیه به پزشک مراجعه کنید.
عوارض
بعضی مواقع ممکن است کیست کلیه منجربه بیماری‌های ثانویه شود، از جمله:
- کیست عفونی: احتمال دارد کیست کلیه حالت عفونی پیدا کند و باعث تب و درد شود.
- پاره شدن کیست: کیست کلیه‌ای که پاره شود موجب درد شدید در قسمت پشت و پهلوی بدن می‌شود.
- انسداد مجرای ادرار: کیست کلیه‌ای که جریان معمول ادرار را مسدود سازد ممکن است منجر به ورم کلیه و انسداد مجرای ادرار شود (هیدرونفروز).
تشخیص بیماری
آزمایشات و روش‌های مورد استفاده جهت تشخیص کیست‌های ساده کلیه عبارتند از:
- آزمایشات عکسبرداری: اغلب از آزمایشات تصویربرداری همچون سی تی اسکن و ام آر آی به منظور بررسی کیست ساده کلیه استفاده می‌شوند. این تست‌ها به پزشک در تشخیص کیست یا تومور بودن این توده کمک می‌کند.
- آزمایشات عملکرد کلیه: ممکن است نمونه‌گیری خون نشان دهد که آیا کیست کلیه به عملکرد کلیه بیمار آسیب می‌رساند یا خیر.
تعیین وقت برای مراجعه به پزشک
این چند نکته به شما کمک می‌کند بیشترین اطلاعات را از ویزیت با پزشک بدست آورید:
- از علت مراجعه به پزشک و آنچه می‌خواهید اتفاق بیفتد آگاهی داشته باشید.
- پرسش‌های خود را قبل از ویزیت پزشک روی کاغذ یاداشت کنید.
- باخود همراهی به مطب ببرید تا در پرسش و پاسخ به شما کمک کند و آنچه پزشک به شما می‌گوید را به خاطر بسپارد.
- در زمان ویزیت علت بیماری، اسم داروهای جدید، روش درمان کیست کلیه، یا آزمایشات را در کاغذ یاداشت کنید. همچنین هردستورالعملی که پزشک تجویز می‌کند را یاداشت کنید.
- علت تجویز دارو یا روش درمانی کیست کلیه جدید را جویا شوید و اینکه چطور به شما کمک خواهند کرد. علاوه‌بر این از عوارض جانبی دارو‌ها نیز آگاهی داشته باشید.
- از پزشک بپرسید که آیا امکان درمان بیماری کیست کلیه به شیوه‌ای دیگر هم وجود دارد.
- از علت توصیه یک آزمایش یا عمل جراحی و نتایج آن جویا شوید.
- عواقب مصرف نکردن دارو یا آزمایش ندادن را از پزشک بپرسید.
- درصورتی‌که وقت بعدی با پزشک دارید، تاریخ، زمان و هدف از ویزیت را یاداشت کنید.
- از چگونگی داشتن تماس با پزشک‌تان و مطرح کردن پرسش با وی مطلع شوید.
روش‌های درمان کیست کلیه
اگر کیست ساده کلیه از خود علائم و نشانه بیماری نشان ندهد و در عملکرد کلیه اختلال ایجاد نکند، نیازی به درمان کیست کلیه نیست. بعضی‌مواقع یک کیست ساده کلیه به خودی خود از بین می‌رود. درصورت بروز علائم بیماری کیست کلیه ممکن است پزشک درمان را به شما توصیه کند. که عبارتند از:
درمان کیست کلیه از طریق اسکلروتراپی
درمان کیست کلیه از طریق اسکلروتراپی برای خارج کردن مایعات کیست صورت می‌گیرد. برای اینکه دردی را احساس نکنید در ابتدا از بیهوشی موضعی استفاده خواهد شد. پزشک با استفاده از اولتراسند به عنوان راهبر سوزن باریکی را از راه پوست وارد کیست می‌کند و تمامی مایعات را از آن خارج می‌سازد. بعضی مواقع پزشک کیست را با محلول الکل پرمی‌کند تا از رشد مجدد آن جلوگیری کند. بیمار درهمان روز از مطب یا بیمارستان مرخص خواهد شد.
جراحی
ممکن است کیست‌های بزرگتر که بر عملکرد کلیه تاثیرگذار هستند از طریق جراحی برداشته شوند. طی عمل در بیهوشی کامل خواهید بود. جراحان اغلب کیست‌ها را با جراحی لاپاراسکوپی و با چند شکاف کوچک برمی‌دارند. به‌این معنا که جراحی را بااستفاده از دوربین و ابزار‌های ریز انجام می‌دهند. درابتدا جراح مایعات کیست را خارج می‌کند. سپس دیواره‌های کیست را قطع یا می‌سوزانند. پس از جراحی بیمار باید به مدت یک یا دو روز در بیمارستان بستری شود.
پیشگیری
زمانی‌که اندازه کیست‌ها بزرگتر از 3 سانتیمتر باشند، به بافت‌های اطراف آسیب می‌رسانند و منجر به کاهش عملکرد کلیه و برخی مشکلات دیگر می‌شوند. آیا اقدامی وجود دارد که از بزرگ شدن کیست‌ها پیشگیری کنیم؟ سایر تحقیقات نشان می‌دهد مصرف ویتامین B3 مانع از فعالیت پروتئین تاثیرگذار بر شکل‌گیری و رشد کیست می‌شود. در‌نتیجه باید هرروز مکمل ویتامین B3 را مصرف کنید. نوشیدن الکل، مصرف دخانیات، کافئین و مصرف بیش‌از اندازه دارو باعث بزرگتر شدن کیست می‌شوند، بنابراین بهتر است از این نوع سبک زندگی ناسالم پرهیز کنید.