سوزاک یک عفونت باکتریایی واگیردار است که از دوران باستان شناخته شده بود. تخمین زده میشود که سالانه بیش از 350000 نفر به سوزاک مبتلا میشوند. درصد ابتلا به سوزاک از سال 2013، پنج درصد افزایش یافته و اعتقاد بر این است که این افزایش به دلیل بالا بودن درصد عفونت در بین مردان هم جنس باز و دو جنسیتی است.
ممکن است فرد به سوزاک مبتلا بوده اما هیچ نشانه قابل توجهی نداشته باشد، مخصوصا اگر بیمار مورد نظر زن باشد. اگر علائم قابل توجهی وجود داشته باشد، معمولا در مدت 2 تا 10 روز پس از عفونت، خود را نشان میدهد. سوزاک از راه تماس مستقیم با غشاهای مخاطی عفونی اندامهای تناسلی، مقعد و گلو منتشر میشود. در زنان، معمولا باکتری دهانه رحم را عفونی میکند و دهانه رحم حساسیت لمسی پیدا کرده و متورم میشود. در 15 درصد از زنان مبتلا به عفونت، عفونت به رحم، لولههای رحم و تخمدان میرود (این بیماری به نام بیماری التهابی لگن شناخته شده است). در مردان معمولا عفونت ابتدا در مجرای ادرار، یعنی لولهی حامل ادرار و اسپرم ایجاد میشود.
علل سوزاک
سوزاک در اثر باکتری نایسریا گونورهآ ایجاد میشود. این عفونت از طریق رابطه جنسی واژنی، دهانی یا مقعدی از فردی به فرد دیگر منتقل میشود.
- احتمال ابتلای مردان به سوزاک در اثر برقراری رابطه جنسی با یک زن مبتلا به سوزاک حدود 20 درصد است.
- احتمال ابتلای زنان به سوزاک در اثر برقراری رابطه جنسی با یک مرد مبتلا به سوزاک حدود 50 درصد است.
- اگر مادر مبتلا به سوزاک بوده و زایمان طبیعی داشته باشد، بیماری را به نوزاد نیز منتقل میکند.
علائم گونورهآ در زنان و مردان
احتمال ایجاد علائم ناشی از باکتری گونورهآ در مردان بیشتر از زنان است. در مردان، معمولا علائم پس از 2 تا 14 روز ظاهر میشوند اما گاهی علائم ماهها پس از ایجاد عفونت ظاهر میگردند. در اکثر مواقع ترشحات زرد یا سبز رنگی از آلت تناسلی مرد خارج شده و فرد تکرر ادرار پیدا میکند. معمولا دفع ادرار با سوزش همراه است که در برخی موارد ممکن است سوزش شدید باشد. ممکن است دهانه رحم نیز متورم و قرمز شود.
در اکثر زنان، بیماری علائمی ندارد و ممکن است عوارضی داشته باشند. برخی از افراد ممکن است در هنگام دفع ادرار، درد داشته باشند. برخی از زنان ترشحات واژنی بسیاری دارند که معمولا از دهانه رحم خارج میشود. این ترشحات زرد یا سبز هستند اما ممکن است دارای خون نیز باشند. اغلب این ترشحات بوی نامطبوعی دارند. در زنان علائم بیماری اگر ظاهر شوند، دیرتر، یعنی بین 7 تا 21 روز پس از عفونت، ظاهر میشوند. در اکثر زنان بیماری زمانی تشخیص داده میشود که شریک جنسی آنها به دنبال درمان است.
با اینکه علائم در زنان کمتر هستند، اما زنان نسبت به عوارض سوزاک آسیب پذیرتر هستند. اگر سوزاک درمان نشود، میتواند به مجرای ادرار و دهانه رحم و دیگر اندامهای لگنی نیز رسیده و باعث بیماری التهابی لگن (PID) شود. بیماری التهابی لگن یک بیماری رایج است که هر سال بیش از یک میلیون زن در آمریکای شمالی به آن مبتلا شده و ممکن است باعث ناباروری شود. مهمترین عارضهی سوزاک در مردان اپیدیدیمیت (التهاب قسمتی از بیضهها که محل ذخیرهی اسپرم است) میباشد که اگر درمان نشود میتواند باعث ناباروری شود. عوارض دیگر سوزاک زمانی به وجود میآیند که باکتری وارد جریان خون شود. در این صورت باعث التهاب و درد مفاصل (آرتروز) و کبد (پره هپاتیت) و عفونت شدید دریچههای قلب (اندوکاردیتیس) شود.
سوزاک گلو معمولا نشانهای ندارد اما گاهی باعث تورم گلو و مشکل بلع میشود. سوزاک چشمها نیز یک بیماری جدی است که اگر درمان نشود باعث کوری میگردد.
برخی از افراد مبتلا به سوزاک علائمی همچون خارش و ترشح یا احتمالا درد در هنگام دفع در مقعد دارند.
تشخیص سوزاک
برای تشخیص سوزاک، پزشک یک معاینه جسمی انجام میدهد.
- در زنان، حساسیت ناحیه تناسلی، ترشحات عفونی از واژن یا آلت تناسلی مردان و همچنین افزایش سلولهای سفید در خون و تب نشان دهندهی وجود عفونت در بدن است.
- نمونهای از ترشحات برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. آزمایشگاه نمونه را روی یک صفحهی باکتری مخصوص قرار میدهد تا ببیند آیا باکتری سوزاک رشد میکند. این کار حداقل 2 روز طول میکشد. همچنین پزشک آزمایشهای تشخیصی برای بررسی نمونههای ترشحات در زیر میکروسکوپ برای بیمار تجویز میکند.
- امروزه اکثر بیمارستانها و کلینیکها کیتهای ادراری نشان دهندهی سوزاک دارند. این تستها به اندازهی کشت ترشحات واژن دقیق نیستند اما به عنوان تست اولیه خوب هستند.
درمان سوزاک
درمانهای موثر برای رفع سوزاک شامل موارد زیر میباشد:
دارو
سوزاک با مصرف آنتی بیوتیک درمان میشود. روشهای درمانی مختلفی برای درمان سوزاک وجود دارد که معمولا شامل یک تزریق یا مصرف مقدار مشخصی قرص است. این قرصها در صورتی تجویز میشوند که پزشک به وجود کلامیدیا (بیماری مقاربتی) شک کند. اکثر افراد مبتلا به سوزاک، به کلامیدیا نیز مبتلا هستند. معمولا برای درمان سوزاک مقدار مشخصی از یک دارو، مانند داروی سفیکسیم یا سفتریاکسون همراه با آزیترومایسین تجویز میشود.
فلوروکینولونها، پنی سیلینها، و تتراسایکلین برای درمان داروهایی مفید هستند اما امروزه بسیاری از باکتریها در برابر این آنتی بیوتیکها مقاوم شدهاند. نکتهای که از اهمیت زیادی برخوردار است این است که دارو باید به طور دقیق و طبق دستور پزشک مصرف شود و یک تا 3 هفته پس از درمان، بیمار دوباره آزمایش دهد (بیمار باید بر اساس تستی که انجام شده، از پزشک تاریخ تست بعد را بپرسد).
گاهی علائم بیماری تا مدتی پس از درمان نیز باقی میمانند. مردان ممکن است از اورتریت پست گنوکوکال (التهاب مجرای ادرار، یعنی لولهای که به مرکز آلت تناسلی میرود) رنج ببرند. این شرایط معمولا در اثر وجود کلامیدیا که به درمانهای اولیه پاسخ نمیدهد به وجود میآید. معمولا درمان با آنتی بیوتیکهای مختلف این مشکل را حل میکند.
درمانهای گیاهی و خانگی برای سوزاک
رعایت دستورات پزشک و تکمیل آن با درمانهای خانگی برای بهبود علائم سوزاک بهترین کاری است که میتوان انجام داد.
سرکه سیب (ACV)
سرکه سیب با عفونتها مبارزه کرده، و میتواند انواع خاصی از باکتریها، ویروسها، و قارچها را از بین ببرد و بنابراین برای کاهش علائم سوزاک مفید خواهد بود.
معمولا، محل را به وسیله پنبه به سرکه سیب آغشته میکنند یا کمی سرکه سیب را در چند فنجان آب ریخته و به مدت 20 دقیقه محل را در آن قرار میدهند. برای زنانی که به سوزاک واژن مبتلا هستند، استفاده از تامپون آغشته به سرکه سیب نیز به از بین بردن عفونت کمک خواهد کرد.
از نظر خوراکی نیز مصرف معجون سرکه سیب باعث ورود باکتری خوب به بدن شده و این باکتری خوب با باکتری بد مبارزه میکند. میتوانید از دستوری که شامل سرکه سیب، آب لیمو، دارچین و فلفل هندی است استفاده کنید. این مواد باعث تقویت سیستم ایمنی و تنظیم PH بدن میشوند.
نمک اپسوم
نمک اپسوم یک سم زدای بسیار قوی است – که نسلهای بسیاری از آن به عنوان داروی ضد التهابی و تسکین دهنده درد استفاده کردهاند- و حمام با نمک اپسوم به کاهش برخی از علائم سوزاک کمک میکند. با اینکه معمولا عفونتهای ویروسی، از جمله عفونت تبخال، با نمک اپسوم درمان میشوند، اما افزودن نمک اپسوم به چند فنجان آب و قرار دادن محل در آن به مدت 20 دقیقه یا بیشتر به پاکسازی غشاء مخاطی مبتلا به سوزاک کمک میکند.
عسل
اگر سوزاک گلو را عفونی کرده باشد، افزودن یک قاشق چایخوری عسل خام به آب گرم یا چای برای کاهش درد گلو مفید است. علاوه بر این، عسل با باکتریهای مختلف مبارزه میکند؛ اما جزئیاتی درمورد تاثیر عسل بر باکتری نایسریا گونورهآ موجود نیست. برای هزاران سال، عسل خام یک درمان موثر برای بهبود زخمها، درمان ناراحتیهای گوارشی، عفونتهای قارچی و ویروسی، و یک داروی ضد التهابی بوده است.
چای سیاه
یکی از رایجترین نوشیدنیها در جهان چای سیاه است که خاصیت ضد باکتریایی قوی دارد. مصرف چای سیاه به همراه عسل یک روش مفید برای جذب فواید رایجترین نوشیدنی جهان است.
اگر سوزاک باعث عفونت چشمها شده و ترشحات چرکی از چشم خارج شود، استفاده از کمپرس چای سیاه برای مبارزه با عفونت و کاهش ناراحتی مفید خواهد بود. یک چای سیاه کیسهای با کیفیت خوب را به مدت یک دقیقه در آب گرم قرار دهید تا روغنهای موجود در برگ چای فعال شوند. به آرامی آب اضافی آن را بگیرید تا جایی که چای فقط کمی مرطوب بماند. سپس آن را روی چشم قرار داده و 20 تا 30 دقیقه صبر کنید تا چای به چشم رسیده و چشم را خیس کند. برخی افراد در ابتدا احساس خارش یا سوزش دارند اما سوزش نشان دهندهی این است که چای در حال اثر کردن است.
پیشگیری از سوزاک
با انجام کارهای زیر میتوان از ابتلا به سوزاک پیشگیری کرد:
- شناخت شریک جنسی: قبل از ایجاد صمیمیت، شریک جنسی خود را بشناسید. از برقراری رابطه با افرادی که از سلامت آنها اطمینان ندارید پرهیز کنید. همچنین کاهش تعداد شریکان جنسی باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری میشود.
- از کاندوم استفاده کنید: کاندومهای لاستیکی برای جلوگیری از گسترش عفونت سوزاک مفید هستند.
- تشخیص زود هنگام بیماری: اگر متوجه وجود هر نوع نشانهای شدید، از برقراری رابطه جنسی خودداری کرده و فورا به پزشک یا مراکز پزشکی مراجعه کنید. همچنین پزشک را از شریکان جنسی اخیر خود آگاه سازید تا در صورت نیاز آنها نیز آزمایش شده و تحت درمان قرار گیرند.
- اگر در معرض خطر ابتلا به سوزاک قرار دارید، به طور منظم آزمایش دهید:افرادی مانند زنان جوان (زیر 25 سال) که رابطه جنسی در آنها بیشتر است؛ زنان و مردانی که در گذشته دورهای به سوزاک مبتلا بودهاند؛ و مردان هم جنس گرا بیشتر در معرض خطر ابتلا به سوزاک قرار دارند. همچنین اگر فرد باردار شده و دارای چند شریک جنسی باشد، حتما باید آزمایش دهد.
