کمبود اسپرم بدین معناست که مانع منی که بعد از ارگاسم از آلت تناسلی بیرون می‌آید، دارای تعداد اسپرم کمتری از حالت نرمال است. به کمبود اسپرم در پزشکی اولیگوسپرم نیز گفته می‌شود. در صورتی که مایع منی به طور کلی دارای اسپرم نباشد به این حالت آزوسپرم گفته می‌شود. در صورتی که تعداد اسپرم‌ها در هر میلیمتر از مایع منی، کمتر از 15 میلیون باشد، شخث به کمبود اسپرم مبتلا است. مشکل کمبوذ اسپرم موجب می‌شود که احتمال بارور شدن همسر شما کاهش پیدا کند. البته بسیاری از مردانی که کمبود اسپرم دارند همچنان می‌توانند بچه دار شوند.
پل ارتباطی ما با شما شماره تلفن‌های میباشد.
علل
کمبود اسپرم می‌تواند علل احتمالی بسیار مختلفی داشته باشد برخی از این علل عبارتند از:
- واریکوسل: واریکوسل به معنای تورم عروقی است کهاز بیضه خارج می‌شوند.
- عفونت: برخی از عفونت‌ها می‌توانند موجب اختلال در تولید اسپرم، تاثیر بر سلامت اسپرم‌ها یا ایجاد زخم‌هایی شوند که راه خروج اسپرم را مسدود می‌کند.
- مشکلات انزال: انزال پسگرد زمانی رخ می‌دهد که در زمان ارگاسم، مایع منی به جای خروج از سر آلت وارد مثانه می‌شود. مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای فشار خون به نام آلفا بلوکرها نیز می‌تواند موجب بروز مشکلات انزالی شود.
- آنتی بادی‌هایی که به اسپرم‌ها حمله ور می‌شوند: آنتی بادی‌های ضداسپرم، سلول‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن هستند که به اشتباه اسپرم‌ها را به عنوان عامل مضر شناسایی کرده اند و به آنها حمله می‌کنند.
- تومور: سرطان و حتی توده‌های غیر سرطانی خوش خیم می‌توانند بر ارگان‌های تولید مثل مردانه اثر بگذارند.
- بیضه پنهان: در حین شکل گیری جنین بیضه‌ها در داخل کشاله ران قرار دارند و سپس از داخل شکم به داخل کیسه بیضه‌ها پایین می‌آیند. در برخی از موارد، بیضه‌ها از داخل شکم پایین نمی آیند و وارد کیسه بیضه نمی شوند.
- عدم تعادل هورمونی: غده هیپوتالاموس، غده هیپوفیز و بیضه‌ها هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که برای تولید اسپرم ضروری هستند. تغییر در روند ترشح این هورمون‌ها و همچنین اختلال در سایر غدد مانند تیروئید و آدرنال می‌تواند در تولید اسپرم اختلال ایجاد کند.
- اختلال در مجراهای انتقال دهنده اسپرم: مجراهای متعددی اسپرم‌ها را از خود عبور می‌دهند. این مجراها بر اثر علل مختلفی ممکن است مسدود شوند. علل احتمالی انسداد این مجراها عبارتند از آسیب جراحی، سابقه عفونت، آسیب یا ضربه، رشد غیر طبیعی بیضه‌ها و کیست فیبروزی یا سار بیماریهای ارثی.
- اختلالات کروموزومی:
- بیماری سلیاک: بیماری سلیاک یک مشکل گوترشی است که بر اثر حساسیت به گلوتن ایجاد می‌شود. بیماری سلیاک می‌تواند موجب ناباروری مردان شود.
- اختلالات کروموزومی مانند سندرم کلاین فلتر که رد آن شخص به جای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y، دو کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارد. این بیماری موجب شکلگیری ناقص سیستم تولید مثل مردانه می‌شود.
- مواد شیمیایی صنعتی: قرارگیری مکرر و مداوم در معرض مواد شیمیایی مانند بنزن، تولوئن، زایلن، علف کش‌ها، آفت کش‌ها، حلال‌های آلی، مواد نقاشی و سرب می‌تواند با کمبوذ اسپرم‌ها در ارتباط باشد.
- پرتوهای رادیواکتیو و اشعه ایکس: قرارگیری در معرض پرتوهای رادیواکتیو موجب کاهش تولید اسپرم می‌شود.
- گرم شدن بیش از حد بیضه‌ها: بالا رفتن زیاد دما موجب اختلال در تولید اسپرم و عملکرد ان می‌شود.
- مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند استروئید انابولیک که برای تحریک رشد و قدرت عضلانی مصرف می‌شوند می‌توانند موجب کوچک شئن بیضه‌ها و کاهش تولید اسپرم شوند.
- مصرف تنباکو: افرادی که سیگار می‌کشند دارای تعداد اسپرم کمتری در مقایسه با سایر افراد هستند.
- فشار روانی و احساسی: مشکلات احساسی و روانی شدید یا بلند مدت و از جمله نگرانی فرد در مورد باروری خود می‌تواند در ترشح هورمون‌های مورد نیاز برای تولید اسپرم اختلال ایجاد کند.
- وزن: داشتن اضافه وزن به طرق مختلفی در باروری شخص احتلال ایجاد می‌کند از جماه تاثیر بر تولید اسپرم‌ها و ایجاد تغیرات هورمونی.
- خظا در آزمایش اسپرم: ممکن است آزمایش نمونه اسپرم ظرف مدت زمان کوتاهی پس از انزال گرفته شده باشد و یا شخص احیرا دچار بیماری بوده یا شرایط پراسترسی را پشت سر گذاشته است. همچنین ممکن است در حین انزال تمامی مایع منی جمع آوری نشده باشد. بنابراین نتایج یک آزمایش منفرد چندان قابل استناد نیست و لازم است که چندین تست طی یک دوره زمانی گرفته شوند.
علائم
اصلی ترین نشانه کمبود اسپرم، عدم توانایی فرد در باردی به روش طبیعی است. ممکن است این مشکل با برخی علائم دیگر نیز همراه باشد از جمله:
- مشکل در عملکرد جنسی. برای مثال پایین بودن میل جنسی و یا مشکل رد حفظ حالت نعوظ (اختلال نعوظ)
- درد، تورم یا برامدگی در بیضه‌ها
- کاهش موهای بدن و صورت و یا سایر نشان‌های اختلال هورمونی و کروموزومی
چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد
اگر با گذشت یکسال از داشتن رابطه جنسی غیر کنترل شده، نتوانستید بارور شوید و یا در صورتی که یکی از شرایط زیر را دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید.
- سابقه مشکلات مربوط به بیضه یا پروستات یا اختلالات عملکرد جنسی
- سابقه انجام جراحی در ناحیه کشاله ران، بیضه یا آلت تناسلی.
تشخیص
روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر می‌شود:
- بررسی سوابق پزشکی بیمار و معاینات عمومی. معاینه بیمار شامل معاینه دستگاه تناسلی و پرسیدن سوالاتی در مورد بیماریهای ارثی، بیماریهای مزمن، آسیب یا سابقه انجام جراحی که می‌توانند بر باروری شخص اثر داشته باشند، می‌شود.
- ارزیابی مایع منی. کمبود تعداد اسپرم طی آزمایش ترزیابی مایع منی تشخیص داده می‌شود. در این تست مایع منی در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و تعد اسپرم‌های موجود در مساحت مشخصی از نمونه مایع منی، شمارش می‌شود.
بر اساس یافته‌های اولیه، پزشک انجام آزمایشات بیشتر را تجویز می‌کند تا به علت کمبود اسپرم و ناباروری پی ببرد. ازمایشاتی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:
- سونوگرافی از بیضه
- آزمایش هورمونی
- آزمایش ادرار پس از انزال
- تست ژنتیک
- نمونه گیری از بیضه
- تست تخصصی عملکرد آنتی بادی ضداسپرم
- سونوگرافی درون مقعدی
درمان
روش درمان ناباروری در مردانی که تعداد اسپرم کمی دارند به علت اصلی کمبود اسپرم بستگی دارد. برخی روش‌های درمانی عبارتند از:
داروی گنادوتروپین
اگر میزان هورمون گونادوتروپین که موجب تحریک تولی اسپرم می‌شود در بدن بیمار کم باشد، درمان با داروی پگونادوتروپین برای بهبود قابلیت باروری تجویز می‌شود. اما در صورتی که علت اصلی ناباروری بیمار ناشناخته باشد، داروهای هورمونی برای او تجویز نمی شود چرا که این داروها در این موارد تاثیری بر بهبودی ناباروری ندارند.
جراحی
برخی از اختلالتی که موجب کمبود اسپرم می‌شوند برای درمان به جراحی نیاز دارند. برای مثال مشکل واریکوسل اغلب با جراحی درمان می‌شود و یا انسداد مجاری اسپرم نیز با جراحی باز می‌شود. همچنین در صورتی که شخص قبلا وازکتومی انجام داده، می‌توان مجددا نتایج وازکتومی را بازگشت داد. در مواردی که هیچ اسپرمی در مایع منی وجود ندارد می‌توان اسپرم‌ها را مستقیما از بیضه استخراج کرد.
درمان ناباروری ناشی از کمبوداسپرم
تزریق اسپرم در سیتوپلاسم (ICSI)
در روش تزریق سیتوپلاسمی، یک اسپرم مستقیما در تخمک تزریق می‌شود تا آن را باردار کند. سپس تخمک بارور شده به رحم زن انتقال می‌یابد. این روش در صورتی استفاده می‌شود که شما برای مدت زمان دو سال سعی در باروری به روش طبیعی داشته اید و همچنین یکی از شرایط زیر را دارید:
- کمبود یا نبود اسپرم در منی
- کیفیت پایین اسپرم‌ها
تلقیح با اسپرم اهدایی
در این روش از اسپرم‌های شخص دیگری که اهدا کنده اسپرم است برای باروری استفاده می‌شود. ممکن است بیمار به جای روش تزریق در سیتوپلاسم روش استفاده از اسپرم اهدایی را انتخاب کند خصوصا اگر بیمار به اختلال ژنتیکی مبتلا باشد که ممکن است به فرزند انتقال پیدا کند. اگر می‌خواهید از این روش استفاده کنید باید به عنوان یک زوج چندین جلسه مشاوره را پشت سر بگذارید تا با شرایط خاص و پیامدهای این روش برای خود و فرزند آینده خود آشنا شوید.
