بزرگ شدن کلیه‌ها در واقع تورم آن‌ها به علت تولید ادرار است. این اتفاق زمانی می افتد که ادرار به دلیل انسداد یا مانع نمی‌تواند از کلیه به مثانه تخلیه شود. بزرگ شدن کلیه‌ها در یک یا هر دو کلیه رخ می‌دهد. بزرگ شدن کلیه‌ها زمانی رخ می‌دهد که انسدادی در خروج ادرار یا جریان معکوس ادرار در مثانه وجود داشته باشد (این حالت به نام ریفلاکس ادراری نامیده می‌شود) که می‌تواند سبب بزرگ شدن کلیه شود. علامت اصلی بزرگ شدن کلیه‌ها درد در یک سمت بدن و پشت (که به عنوان درد فلانک نیز نامیده می‌شود)، شکم یا کشاله ران است.
علل
تعدادی از علل بزرگ شدن کلیه‌ها به شرح زیر است:
- سنگ کلیه: سنگ‌های کوچکی که در کلیه‌ها شکل می‌گیرند و گاهی اوقات از کلیه‌ها خارج می‌شوند.سنگ کلیه موجب انسداد حالب ها می‌شوند.
- هایپرپلازی خوش خیم پروستات: تورم غیر سرطانی غده پروستات در مردان
- بارداری: در دوران بارداری، بزرگ شدن رحم موجب وارد آمدن فشار به حالب ها می‌شود.
- باریک شدن حالب ها: این حالت می‌تواند در نتیجهٔ آسیب به مثانه، عفونت و عمل جراحی رخ دهد.
- پرولاپس اندام‌های لگنی: در این حالت یک یا چند اندام لگنی وارد واژن می‌شوند.
- مثانه نوروژنیک: آسیب به اعصابی که مثانه را کنترل می‌کنند.
- سرطان در داخل یا اطراف مجاری ادراری: مانند سرطان مثانه، سرطان کلیه، سرطان پروستات سرطان دهانه رحم، سرطان تخمدان یا سرطان رحم
همچنین دستگاه ادراری به ندرت می‌تواند توسط لخته خون، اندومتریوز (که در آن بافت‌هایی که مانند بافت رحم هستند در خارج از رحم یافت می‌شود) و یا کیست تخمدان (کیسه‌های پر از مایع در تخمدان‌ها) مسدود گردد. - خستگی: خستگی می‌تواند یکی از علائم شایع ناشی از بزرگ شدن کلیه‌ها باشد.
علائم بزرگ شدن کلیه
به طور معمول، ادرار از طریق دستگاه ادراری با حداقل فشار جریان می‌یابد. اگر فشاری روی مجاری ادراری وجود داشته باشد، می‌تواند انسداد ایجاد کند. بعد از این که ادرار در مدت طولانی تشکیل شد، کلیه شما می‌تواند بزرگ شود. بزرگ شدن کلیه‌ها در اثر تجمع ادرار می‌تواند به گونه‌ای باشد که به اندام‌های اطراف آن فشار آورد. اگر بزرگ شدن کلیه‌ها به مدت طولانی ادامه یابد و درمان نشود، این فشار می‌تواند باعث گردد که کلیه‌های شما به طور دائم از کار بیفتند. مدت زمان انسداد مجاری ادراری علائم قابل مشاهده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم خفیف بزرگ شدن کلیه‌ها شامل ادرار کردن بیش از حد معمول و افزایش میل به ادرار کردن است. سایر علائم بالقوه شدید ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد در شکم یا پهلو
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد هنگام ادرار کردن
- تخلیه ادرار به صورت ناقص
- تب
قطع جریان ادرار باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت مجاری ادراری می‌شود. به همین دلیل است که عفونت مجاری ادراری یکی از شایع‌ترین عوارض بزرگ شدن کلیه‌ها می‌باشد. برخی از علائم عفونت مجاری ادراری عبارتند از:
- ادرار کدر
- ادرار کردن همراه با درد
- سوزش ادرار
- یک جریان ضعیف ادرار
- درد پشت
- درد مثانه
- تب
- لرز
اگر علائم بزرگ شدن کلیه‌ها را می‌بینید، یک قرار ملاقات با پزشک خود برای بحث در مورد علائم ترتیب دهید. عفونت‌های مجاری ادراری که درمان نشده‌اند ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی‌تر مانند پیلونفریت، عفونت کلیه و سپسیس شود که در واقع عفونت جریان خون یا مسمومیت خون محسوب می‌گردد.
تشخیص
بزرگ شدن کلیه‌ها معمولاً با استفاده از اسکن اولتراسوند تشخیص داده می‌شود. برای تشخیص علت این بیماری ممکن است به آزمایش‌های بیشتری نیاز باشد. اسکن اولتراسوند با استفاده از امواج صوتی یک تصویر از داخل کلیه‌های شما ایجاد می‌کند. اگر کلیه‌های شما متورم شده باشند، این حالت باید به وضوح نشان داده شود. آزمایش‌های بیشتر برای تشخیص بزرگ شدن کلیه‌ها عبارتند از:
- آزمایش خون: جهت بررسی عفونت
- آزمایش‌های ادرار: برای بررسی عفونت و همچنین اثرات خون (این اثرات می‌توانند به علت سنگ کلیه باشند)
- اوروگرافی داخل وریدی: پس از تزریق رنگ خاصی که وارد جریان خون شما می‌شود، یک تصویر توسط اشعه ایکس از کلیه‌های شما گرفته می‌شود؛ رنگ تزریق شده جریان ادرار از طریق مجاری ادراری را نشان می‌دهد که می‌تواند برای شناسایی هرگونه انسداد مفید باشد.
- سی تی اسکن توموگرافی کامپیوتری: شبیه تصویر اشعه ایکس است، اما از تصاویر چندگانه و یک کامپیوتر برای ایجاد یک تصویر سه بعدی از داخل بدن شما استفاده می‌کند.
درمان بزرگ شدن کلیه
درمان بزرگ شدن کلیه‌ها اغلب شامل تشخیص و درمان علل زمینه‌ای است.
آنتی بیوتیک
عفونت منجر به موارد پیلونفریت عفونت کلیه می‌شود که اغلب با آنتی بیوتیک های خاص درمان می‌گردد. آنتی بیوتیک های معمولی که برای درمان این نوع عفونت استفاده می‌شوند شامل‌تری متیوپریم همراه با سولفامتوکسازول (باکتریمی)، سیپروفلوکساسین (سیپرو) یا لووفلوکساسین (لواکین) هستند اما انتخاب آنتی بیوتیک به پیشینه آلرژی و نتایج آزمایشگاهی باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، بستگی دارد. دوره‌های درمان با این آنتی بیوتیک ها معمولاً 10 تا 14 روز طول می‌کشند. موارد بیماری کلیوی پلی کیستیک به طور کلی به ارث برده می‌شوند و به ندرت منجر به مشکلات جدی کلیه می‌شوند. درمان شامل موارد زیر است:
دیالیز
هدف از دیالیز این است که خون را فیلتر کند (فیلتر کردن خون یکی از وظایف کلیه‌هاست). هنگامی که کلیه‌ها ضعیف عمل می‌کنند، مواد زائد به درستی فیلتر نمی‌شوند. دیالیز می‌تواند با فیلتر کردن به کلیه‌ها کمک کند. خطر متوسطی همراه با دیالیز وجود دارد، اما اگر مزایای دیالیز بیشتر از خطر باشد، این درمان توصیه می‌شود.
پیوند کلیه
اگر کلیه شما بیش از حد آسیب دیده باشد، ممکن است عمل جراحی پیوند کلیه توصیه شود. تنها بعضی از بیماران متقاضیان خوبی برای پیوند کلیه محسوب می‌شوند. عوامل مؤثر شامل سن شما، سلامت عمومی و در دسترس بودن کلیه‌ای است که بتوان آن را پیوند زد. کلیه عوامل ذکر شده برای پیوند کلیه در نظر گرفته خواهند شد.
عمل جراحی
جهت از بین بردن انسداد، برداشتن تومور یا ترمیم برخی مشکلات خاص، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد. عمل جراحی خطراتی را به دنبال دارد و در طول عمل جراحی و زمان بهبود بیمار نیاز به مراقبت دقیق خواهد داشت.
