از نظر لغوی، آزوسپرمی یا اسپرم صفر به این معنی است که میزان اسپرم در مایع منی یک مرد، به مقدار کافی نیست که قابل اندازه‌گیری باشد. این وضعیت معمولا هنگامی تشخیص داده می‌شود که یک بیمار و یا شریک وی دچار مشکلی در بارداری می‌شوند و به‌دنبال آزمایش و تشخیص علت مشکل به متخصص باروری مراجعه می‌کنند. آنالیز و آزمایش اسپرم به منظور تعیین تعداد اسپرم زنده موجود در انزال مرد بیمار انجام خواهد شد. اگر تقریبا هیچ اسپرمی یافت نگردد، ممکن است لازم باشد، به تشخیص پزشک آزمایشات بیشتری انجام شود. این آزمایش می‌تواند شامل یک آزمایش منی در یک آزمایشگاه باروری باشد. با تکنیکی به نام سانتریفیوژ با دور بالا، اغلب می‌توان چند اسپرم یافت، که ممکن است با آزمایشات برخی از آزمایشگاه‌های بزرگتر، یا آزمایشات کمتر تخصصی که اسپرم‌گیری در خانه انجام می‌شود، قابل حصول نباشد.
آزوسپرمی، همچنین به عنوان اسپرم صفر یا بی‌نطفگی شناخته می‌شود، مسئله باروری مردان زمانی اتفاق می‌افتد که عملا هیچ اسپرمی در انزال وی وجود ندارد. آزوسپرمی در 2٪ جمعیت کلی مردان وجود دارد و عامل مؤثری در ناتوانی باروری است.
انواع آزوسپرمی
سه طبقه‌بندی متفاوت از آزوسپرمی وجود دارد، که در معرض انسداد لوله منی و آزواسپرمی قرار دارند؛ و دارای برخی از نام‌های پزشکی و اصطلاحاتی هستند که ممکن است سخت درک شود.
آزوسپرمی انسدادی
انسداد مجاری دستگاه تناسلی مردان. اسپرم هنوز تولید می‌شود، اما انزال نمی‌شود.
آزوسپرمی پستستیکولار
در این مورد اسپرم هنوز تولید می‌شود اما وجود یک انسداد در دستگاه تناسلی، از انزال آن جلوگیری می‌کند. این بیماری در حدود 7 تا 51 درصد موارد آزوسپرمی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علل آزوسپرمی پستستیکولار:
- نقص مادرزادي عدم وجود مجرای وازدفران، انسداد ايديوپاتي اپيديديمال. افراد دارای انسداد لوله منی و آزواسپرمی باید قبل از رفتن به IUI یا IVF، آزمایش جهش ژن فیبروز (CF) بدهند، زیرا این مردان در معرض خطر ابتلا به جهش ژن CF قرار دارند.
- ناشی از عفونت، به دلیل وازکتومی یا سایر آسیب‌های دستگاه تناسلی مردان.
آزوسپرمی غیر انسدادی
تولید ناکافی اسپرم.
آزوسپرمی پیش بیضه‌ای
این مورد به دلیل تحرک نامناسب در دستگاه تناسلی طبیعی و بیضه‌ها اتفاق می‌افتد. ترشح هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH) معمولا کم است. FSH برای تحریک بیضه‌ها برای تولید اسپرم مورد نیاز است.
آزوسپرمی بافتی
تولید اسپرم بنا به دلایلی غیرطبیعی، از جمله آتروفیک (اندازه کاهش، آتروفی بافت‌های بیضه) یا عدم وجود بیضه‌ها، به شدت مختل شده یا اصلا تولید نمی‌شود. سطح FSH به طور معمول به دلیل وقفه در فیدبک لوپ هورمونی افزایش می‌یابد. افزایش سطح FSH در مردان به عنوان بیضه ناقص شناخته می‌شود و مسئول 49 تا 93٪ موارد آزوسپرمی است. سطوح بالای FSHمنجر به تولید کم اسپرم یا عدم وجود اسپرم بالغ می‌شود، زیرا این هورمون موجب فرایند اسپرماتوژنز می‌شود، که عامل بلوغ اسپرم است.
علل نقص بیضه:
یک واکنش مشترک به انواع جراحی‌ها که ممکن است تولید سلول‌ها باشد که انتشاردهنده واسطه‌های التهابی هستند، که باعث تحرک اسپرم می‌شود (حرکت رو به جلو).
توصیه می‌شود مردان مبتلا به سطح بالای FSH و آزوسپرمی به دلایل ناخواسته، از پزشک خود در مورد ارجاع برای ارزیابی‌های کروموزومی درخواست کنند.
آزوسپرمی ایدیوپاتیک
ایدئوپاتیک به زبان ساده به معنی “علت ناشناخته” است. پزشکان و محققان تلاش می‌کنند تا دریابند که چرا در برخی موارد، ممکن است که در مردان بدون هیچ علت شناخته شده‌ای، انسداد لوله منی و آزواسپرمی تشخیص داده شود. برخی تحقیقات جدید نشان داده است که ارتباط مستقیمی بین آزوسپرمی و اضافه وزن وجود دارد، و شانس مردی که دارای اضافه وزن بیش از حد نیست برای آزوسپرمی نسبت 1: 1 است، در حالی که برای مردان چاق 1: 3 است.
علت آزوسپرمی چیست؟
آزوسپرمی می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی باشد، از جمله:
- انسداد در ناحیه تناسلی، که همچنین به نام “آزوسپرمی آبستراکتیو” شناخته می‌شود.
- عفونت در سیستم تولید مثل مردان
- آسیب به ناحیه تناسلی
- اثرات جراحی روی سیستم تولید مثلی مردان، از جمله اثرات پرتودرمانی و شیمی‌درمانی
- علل ژنتیکی
- سایر علل احتمالی عبارتند از: تست‌های غیرقابل برگشت، واریکوسل، داروهایی نظیر استروئیدها و آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف بیش از حد الکل و مصرف مواد مخدر
آیا آزواسپرمی علائمی دارد؟
برای تکمیل تشخیص بی‌نطفگی یا صفراسپرم نیاز به آزمایش اسپرم وجود دارد. با این‌حال، علائم متعددی در رابطه با داشتن اسپرم غیرطبیعی وجود دارد. نشانه‌های منی غیرطبیعی شامل اسپرم‌هایی است که دارای رنگ غیرمعمولی مانند رنگ زرد، سبز، قرمز یا قهوه‌ای هستند (خون ممکن است در دو طرف آن وجود داشته باشد)، اسپرمی که در طول خود ضخیم‌تر یا نازک‌تر است، یا انزال دارای بوی قوی و یا حجم کم است.
اگر اسپرم نداشته باشید، آیا می‌توانید شریک زندگی خود را باردار کنید؟
این که آیا شما می‌توانید شریک زندگی خود را باردار کنید یا نه، بستگی به تشخیص متخصصان باروری شما دارد. متخصص شما به شما در مورد علت آزوسپرمی توضیح می‌دهد و اینکه چه گزینه‌های درمانی برای کمک به شما وجود دارد، بیماران باید بدانند که تشخیص بی‌نطفگی به این معنی نیست که باروری به طور قطع غیرممکن خواهد بود، این بیماران ممکن است تولید اسپرم داشته باشند اما از این تعداد اسپرم تولیدشده، مقدار بسیار کمی در خارج از بدن زنده می‌ماند. متخصصان باروری مردان، در بیمارانی که به جای تولید میلیون‌ها اسپرم که معمولا برای باروری نیاز است، تنها چند اسپرم تولید می‌کنند نیز نتایج موفقیت آمیزی داشته اند.
درمان آزوسپرمی
یک پزشک قادر خواهد بود اطلاعاتی درباره گزینه‌های درمانی موجود ارائه دهد. از آنجا که علت آزوسپرمی می‌تواند متفاوت باشد، بسته به علت آن، گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد.
برای مردان مبتلا این مشکل به علل ژنتیکی، درمان‌های آزوسپرمی ممکن است بسته به نوع نقص ژنتیکی باشد. در مورد نقص بیضه، پزشک ممکن است تنها محدود به استفاده از داروهای هورمونی باشد. آزوسپرمی انسدادی ممکن است با جراحی برای برداشتن انسداد، درمان شود.
آزمایش‌های متعددی برای تعیین اینکه آیا سلول‌های تولیدکننده اسپرم وجود دارند، قابل انجام است و در صورت وجود اسپرم ممکن است برای IVF استخراج شود.
گزینه‌های طبیعی برای آزوسپرمی
با صداقت بگوییم، گزینه‌های طبیعی بسیار محدودی برای مردان دچار آزوسپرمی وجود دارد. اول و مهم‌تر از همه این که با یک پزشک متخصص در این شرایط کار کنید. دوم اینکه، این واقعیت به خوبی شناخته شده است که بدن مردان نیاز به مقدار متنوع و وسیعی از مواد مغذی برای تولید هورمون‌های متعادل و اسپرم سالم دارد. و در مورد مردانی که این را رعایت نمی‌کنند، این تولید هورمون و اسپرم سالم، معکوس می‌شود، خوردن یک رژیم غذای کامل و سالم، بسیار مهم است. رژیم‌های مدرن امروزی بدن را به طور منظم تغذیه نمی‌کنند و استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای می‌توانند در بهبود تولید اسپرم مفید باشند.
برای افرادی که آزوسپرمی داشته و اضافه وزن دارند یا چاق هستند، برنامه‌ریزی برای کاهش وزن برای بازگرداندن تولید اسپرم طبیعی، ضروری است.
انواع مختلفی از گیاهان وجود دارند که نشان داده شده است که به حمایت از تعادل هورمونی مردان و تولید اسپرم کمک می‌کند. تجویز این گیاهان ممکن است به عنوان بخشی از یک طرح بهبود برای آزوسپرمی ناشی از عوامل غیر ژنتیکی یا انسداد لوله منی و آزواسپرمی باشد. همانطور که همیشه توصیه کرده‌ایم، بهتر است برای پیدا کردن یک متخصص بهداشتی، و متخصص داروهای گیاهی، با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
گیاهانی که برای بهبود تعادل هورمونی و تولید اسپرم در مردان می‌توانند مفید باشند:
- ریشه گیاه جینسینگ آمریکایی (Panax quinquefolius)
- قارچ کوردیسپت (Cordyceps sinensis)
- ریشه گیاه ماکا (Lepidium meyenii)
- انواع توت‌ها (Serenoa repens)
- میوه و دانه گیاه اسچیساندرا (Schisandra chinensis)
- اندام‌های بالایی و میوه گیاه تریبولوس (Tribulus terrestris)
نکته مهم: از مصرف هرگونه گیاهی برای باروری، در حالی که برای درمان‌های باروری دارو مصرف می‌کنید، بپرهیزید.
برای مردانی که قصد دارند عمل جراحی برای برداشتن انسداد ناشی از آسیازپرمیا را انجام دهند، و می‌خواهند راه‌هایی برای جلوگیری از بروز بافت‌های اضافی و التهاب را در نظر بگیرند، سیستم آنزیم تراپی یک گزینه طبیعی است که ممکن است پس از جراحی در نظر گرفته شود. سیستم آنزیم تراپی ممکن است گزینه خوبی باشد. آنزیم‌های سیستمیک خاصی ممکن است از طریق کمک به سیستم ایمنی بدن، پاسخ التهابی، به حفظ سلامتی و درمان مناسب پس از جراحی کمک کنند. و حتی می‌توانند به جلوگیری از تشکیل بافت اسکار بیش از حد نیز کمک کنند، زیرا تشکیل بافت اسکار بیش از حد، ممکن است دوباره باعث مسدود شدن منطقه شود.
درمان سیستمیک آنزیمی همچنین ممکن است برای کسانی که آنتی‌بادی ضداسپرم را به علت وازکتومی یا جراحی دیگر دریافت کرده‌اند، مفید باشد.
مدیریت استرس و ناراحتی در حین آزمایش‌های پزشکی، درمان و تشخیص همراه با احتمال ناباروری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. انواع مختلفی از گزینه‌های طبیعی برای کمک به مدیریت استرس وجود دارد.
ناامید نبودن و همکاری با پزشک
برای اکثریت قریب به اتفاق مردان مبتلا به آزوسپرمی، گزینه های درمان طبیعی برای حمایت از سلامتی و عملکرد کلی بدن و سیستم تولید مثل وجود دارند، اما به عنوان تنها راه‌حل، نمی‌توان آنها را مورد استفاده قرار داد. مردان مبتلا به آزوسپرمی نیاز به همکاری نزدیک با پزشک خود در یافتن راه حل منحصر به فردی برای علت این مشکل دارند. بعضی از مردان ممکن است دریابند که تنها، بهبود در رژیم غذایی و سبک زندگی برای کمک به بدن در تولید اسپرم لازم است، اما صادقانه بگوییم که این مورد بسیار نادر است.
در مورد آزوسپرمی غیرقابل برگشت بیضه، ممکن است استخراج اسپرم برای IUI یا IVF لازم باشد.
