بی‌اختیاری ادرار، آزاد شدن تصادفی و بی اختیار ادرار است. این اتفاق ممکن است در زمانی که سرفه یا عطسه می‌کنید، می‌خندید یا به آهستگی می‌دوید، رخ بدهد. مثانه‌ی پر کار در زنان باعث نیاز اورژانسی به دستشویی می‌شود، اما این اتفاق در زمان درست رخ نمی‌دهد. مشکلات کنترل مثانه، بخصوص در میان سالمندان بسیار شایع است. این مشکلات باعث ایجاد معضلات جدی در سلامتی نمی‌شوند اما می‌تواند خجالت‌آور باشند.
انواع
بی‌اختیاری ادرار در زنان شامل دو دسته‌ی کلی می‌شود. برخی از خانم‌ها، بخصوص خانم‌های مسن‌تر، به هر دو نوع بی‌اختیاری ادرار مبتلا هستند.
- بی‌اختیاری استرسی زمانی رخ می‌دهد که شما عطسه یا سرفه می‌کنید، می‌خندید، آهسته می‌دوید یا دیگر کارهایی انجام می‌دهید که به مثانه‌ی شما فشار وارد می‌کند. این شایع‌ترین نوع در مسائل کنترل مثانه در بانوان است.
- بی‌اختیاری اورژانسی زمانی رخ می‌دهد که نیاز شدید به رفتن به دستشویی دارید اما نمی‌توانید در زمان مناسب به دستشویی برسید. این اتفاق حتی می‌تواند زمانی بیفتد که مثانه‌ی شما مقدار کمی ادرار در خود دارد. برخی از خانم‌ها ممکن است در زمان نشت ادرار هیچ هشداری را متوجه نشوند. خانم‌های دیگری ممکن است در زمان نوشیدن آب یا شنیدن صدای آب جاری یا لمس آن، دچار نشت ادرار شوند. مثانه‌ی پر کار یک شکل از بی‌اختیاری اورژانسی است، اما همه‌ی افرادی که دارای مثانه‌ی پر کار هستند، دچار نشت ادرار نمی‌شوند.
دلایل
مسائل کنترل مثانه به دلایل زیر ایجاد می‌شوند:
- عضلات ضعیف در مخزن پایینی ادرار
- وجود مشکلات و آسیب‌هایی یا در مخزن ادرار و یا در عصب‌هایی که ادرار را کنترل می‌کنند.
بی‌اختیاری استرسی می‌تواند به دلیل زایمان، افزایش وزن یا دیگر شرایطی که عضلات کف لگن را می‌کشند، ایجاد شود. در صورتی که این عضلات نتوانند مثانه‌ی شما به خوبی پشتیبانی کنند، مثانه پایین آمده و در واژن هل داده می‌شود. شما نمی‌توانید عضلاتی که مجرای ادرار را می‌بندند، را سفت کنید. بنابراین ادرار به دلیل فشار اضافی وارد شده بر روی مثانه در زمانی که عطسه یا سرفه می‌کنید، می‌خندید، ورزش می‌کنید یا فعالیت‌های مشابه انجام می‌دهید، نشت می‌کند. بی‌اختیاری اورژانسی به دلیل عضلات مثانه‌ی پر کار ایجاد می‌شوند که ادرار را به خارج از مثانه هل می‌دهند. این حالت می‌تواند به دلیل تحریک مثانه، استرس اضافی یا شرایط مغزی مانند بیماری پارکینسون یا سکته ایجاد شود.
تشخیص بی‌اختیاری ادرار در زنان
پزشک درباره‌ی نوع و مقدار نوشیدنی‌های شما سؤال می‌کند. او همچنین درباره‌ی میزان ادرار کردن و نشت ادرار شما سؤالاتی را می‌پرسد. بهتر است از سه یا چهار روز قبل از ملاقات با پزشک، این موارد را در خود چک کنید. پزشک شما را معاینه می‌کند و ممکن است برخی آزمایشات ساده را برای یافتن علت مسئله‌ی شما انجام دهد. اگر پزشک گمان ببرد که ممکن است بیش از یک علت برای این مسئله وجود داشته باشد، ممکن است از شما بخواهد که آزمایشات زیر را انجام دهید:
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون
- اندازه‌گیری PVR (باقیمانده‌ی رسوبی)
- سونوگرافی لگن
- آزمایش استرس
- آزمایش تومور مغزی
- سیستوگرام، آزمایش اشعه‌ی ایکس برای مشاهده‌ی مثانه
- سیستوسکوپی
درمان بی‌اختیاری ادرار در زنان
درمان بی‌اختیاری ادرار در زنان برای هر فرد متفاوت می‌باشد. این درمان‌ها به نوع بی‌اختیاری شما و میزان تأثیر آن بر زندگیتان بستگی دارند. پس از اینکه پزشک علت بی‌اختیاری را متوجه شد، درمان شما شامل موارد زیر خواهد بود:
پساری‌ها
یک پساری بی‌اختیاری، حلقه‌ای سیلیکونی است با یک دستگیره که در واژن قرار داده می‌شود. هدف قرار دادن این وسیله، استقرار مجرای ادرار برای ا ز بین بردن تحرک و افزایش فشار مجاری ادرار در هنگام افزایش فشار داخل شکمی، می‌باشد. این روش، یک درمان ایمن و مؤثر محافظه‌کارانه می‌باشد.
ورزش مثانه
ورزش مثانه به هدف افزایش فاصله‌ی تخلیه و کاهش فوریت و بی‌اختیاری اورژانسی، انجام می‌گیرد. معمولاً سه مؤلفه در این ورزش مطرح هستند: آموزش بیمار، تخلیه‌ی برنامه‌ریزی شده و تقویت مثبت. تمرین مثانه باید در سطوح کوچک تحمل شود برای مثال، اگر بیمار هر نیم ساعت یک بار به دستشویی می‌رود، باید تلاش شود که این زمان (زمان نگه داشتن ادرار) در هر هفته ده دقیقه افزایش یابد، سپس 15 دقیقه در هر هفته، سپس 30 دقیقه و به همین شکل. به صورت ایده‌آل، بیمار باید قادر شود که سه تا چهار ساعت میان دستشویی رفتن‌های خود فاصله بیندازد.
ورزش کف لگن
درمان خط اول، تمرین عضلات کف لگن است که به سمت عضلات کگل هدایت شده و مکانیزم بسته شدن مجرای ادرار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. موفقیت ورزش عضلات لگنی، با تمرین خاصی که توسط یک متخصص یا فیزیوتراپ داده می‌شود، بهبود مییابد. بهبود در پشتیبان‌های عضلانی ممکن است برای غلبه بر ضعف آناتومیکی که اساساً به بی‌اختیاری استرسی می‌انجامد، کافی می‌باشد.
دارو
داروهای ضد قارچی می توانند در درمان بی اختیار ادرار در زنان موثر باشد. گزینه‌های زیادی از داروهای کولینرژیک وجود دارند که می‌توان از میان آنها انتخاب کرد. یک داروی نسبتاً جدید دیگر، میرابگرون است که یک آگونیست β- آدرنوسپتور با فعالیت مکانیزمی است که از آنتی کولینرژیک‌ها مجزا می‌باشد. بنابراین، این دارو دارای عوارض جانبی کمتری بوده و به عنوان درمان خط دوم و در زمانی که بیمار تحمل آنتی کولینرژیک‌ها را ندارد، استفاده می‌شود. انتخاب درمان آنتی کولینرژیک باید با همایندی مرضی خاص بیمار انجام شود، چرا که کارایی هدف داروهای آنتی کولینرژیک مشابه می‌باشند.
درمان‌های خانگی
کارهایی هم هستند که می‌توانید برای رفع این مشکل در خانه انجام دهید. در بسیاری از موارد، این تغییرات در سبک زندگی، برای کنترل بی‌اختیاری ادرار، کافی هستند.
- نوشیدن مایعات کافئین‌دار، مانند قهوه و چای را متوقف کنید. همچنین نوشیدن نوشابه‌های گازدار مانند سودا را ترک نمایید. بیش از یک لیوان نوشیدنی الکل‌دار در روز ننوشید.
- از غذاهای حاوی فیبر بالا برای جلوگیری از یبوست، بهره ببرید.
- سیگار نکشید. اگر برای ترک سیگار به کمک نیاز دارید، با پزشک خود درباره‌ی برنامه‌ها و داروهای ترک سیگار صحبت کنید. این موارد می‌توانند شانس ترک را در شما افزایش دهند.
- در وزن مناسب بمانید.
- در فواصل زمانی مشخص و منظم به دستشویی رفته و لباس‌هایی بپوشید که راحت می‌توانید آنها را تعویض کنید. مسیر رفتن به دستشویی را تا حد امکان ساده و واضح کنید.
- علائم نشت ادرار در خود را به صورت روزانه پیگیری نمایید. این کار به شما و پزشکتان در یافتن بهترین راه حل، کمک می‌کند.
جراحی
در طول این عمل جراحی، یک نوار توری با استفاده از وسایل مخصوص زیر مجرای ادرار قرار داده می‌شود. این نوار از طرق زیر نصب می‌گردد:
- با استفاده از عمل TVT. این عمل از طریق برش‌های کوچکی انجام می‌شود که بر روی پوست بالای استخوان رحم و در واژن ایجاد می‌گردند.
- با استفاده از عمل TOT. در این عمل برش‌ها بر روی پوست کشاله‌ی ران و در واژن ایجاد می‌شوند.
میزان کشش نوار توری در زمان عمل جراحی تنظیم می‌شود. مثانه از طریق یک کاتتر پر می‌شود و با استفاده از یک آزمایش سرفه، کشش مناسب تنظیم می‌شود. این کشش باید به صورتی که باشد که برای جلوگیری از نشت ادرار، پشتیبانی فراهم کند.
