بالانیت به معنای التهاب (قرمزی، سوزش و درد) در کلاهک آلت تناسلی است. علل مختلفی برای این التهاب وجوددارد که شامل عفونت (عفونت‌های مقاربتی، سایر عفونت‌های باکتریایی یا قارچی)، سوزش پوست و برخی بیماری‌های پوستی می‌باشد. درمان بالینیت بستگی به علت اصلی دارد.
بالانیت یک التهاب عفونی
انواع بالانیت کدامند؟
سه نوع بالانیت وجوددارد که عبارتند از:
بالانیت زون: التهاب نوک آلت تناسلی و پوست ختنه‌گاه است. این نوع بالانیت معمولا در مردان میانسال و سالخورده‌ای رخ می‌دهد که ختنه نشده‌اند.
بالانیت حلقوی: این نوع بالانیت معمولا در اثر آرتریت واکنشی رخ می‌دهد.
بالانیت کراتوتیک و میکایی: دارای نوعی ضایعات پوستی، زگیل مانند و ناهمواری بر روی سر آلت تناسلی است.
عوامل بروز بالینیت چیست؟
عوامل مختلفی برای بروز بالانیت وجوددارد که برخی از آنها عبارتند از:
بهداشت ضعیف
بهداشت ضعیف و تنگی پوست ختنه‌گاه منجر به تحریک پوست توسط اسمگما می‌شود. اسمگما ماده‌ا‌ی پنیرمانند است که در صورتی که سر آلت تناسلی تمیزنباشد زیر پوست ختنه‌گاه شکل‌می‌گیرد. می‌توان گفت که بهداشت ضعیف شایع‌ترین علت بالانیت است.
عفونت غیرمقاربتی
تعداد اندکی از میکروب‌های مختلفی (باکتری‌ها) که بر روی پوست زندگی‌می‌کنند، تکثیرشده و موجب عفونت‌می‌شوند. یکی از علل شایع عفونت، مخمری به نام کاندیاز است. کاندیاز همان میکروبی است که موجب بروز برفک واژینال در زنان می‌شود. معمولا تعداد کمی از کاندیاز بر روی پوست زندگی‌می‌کنند و گاهی‌اوقات باعث عفونت در فرد می‌شوند.
همچنین برخی از باکتری‌ها از جمله علل شایع بالانیت می‌باشند. هر مردی ممکن‌است که دچار عفونت‌شود اما امکان عفونت کلاهک آلت تناسلی زمانی بیشتر می‌شود که:
- اگر فرد به علت آلرژي یا تحریک دچار التهاب آلت تناسلی شده‌باشد.
- اگر فرد دیابت داشته باشد. مخصوصا اگر دیابت فرد به خوبی کنترل نشود و ادرار وی حاوی قند باشد. در این حالت ممکن‌است که پس از رفتن فرد به توالت قطره ادرار حاوی قند در پشت پوست ختنه‌گاه باقی‌مانده و امکان تکثیر راحت برای میکروبها را فراهم می‌کند.
- اگر فرد فیموز داشته باشد. بالانیت در پسران جوان غالبا با فیموز یعنی شرایطی که در آن پوست ختنه‌گاه تنگ‌شده و از روی کلاهک آلت تناسلی عقب نخواهدرفت، همراه است. معموملا بعد از اتمام 5 سالگی به‌راحتی می‌توان پوست ختنه‌گاه را عقب‌برد و به آرامی کلاهک آلت‌تناسلی را تمیز کرد. چنانچه به فمیوز مبتلا باشید، احتمال مبتلاشدن شما به بالانیت نیز هست، زیرا عرق، باقی‌مانده‌ی ادرار و خود ادرار ممکن است در زیر پوست ختنه‌گاه جمع‌شده و به‌طور مستقیم پوست را تحریک‌کند و یا موجب رشد باکتری‌ها و نهایتا ایجاد عفونت شود.
عفونت مقاربتی
برخی از عفونت‌های مقاربتی می‌توانند منجر به بالانیت شوند. مخصوصا احتمال عفونت ناشی از رابطه‌جنسی زمانی بیشتر می‌شود که اگر فرد دچار التهاب در لوله (مثانه) نیز شده باشد که ادرار (یک بیماری به نام اوریت) از طریق آن خارج می‌شود. انواع مختلفی از عفونت‌های مقاربتی می‌توانند باعث بروز اورتریت و بالانیت (مثلا تبخال تناسلی، کلامیدیا و گونوره) شوند. علائم اورتریت عبارتند از:
- احساس درد به هنگام ادرار
- خروج ترشحاتی از مجرای ادرار
آلرژی و تحریک‌کننده
پوست سر آلت تناسلی حساس است. پوست این قسمت از بدن در صورتی که با مواد شیمیایی و یا سایر مواد مختلف تماس پیدا کند از خود واکنش نشان داده و ملتهب می‌شود.
- در صورتی که زیر پوست ختنه‌گاه را نشویید، پوست پیر، ادرار، عرق و سایر موارد در این قسمت تجمع پیدا می‌کنند و ممکن‌است که باعث تحریک‌شدن کلاهک آلت تناسلی شده و نهایتاً منجر به التهاب می‌شود.
- می‌توانید از صابون‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های خاصی برای تمیزکردن آلت تناسلی خود استفاده کنید.
- شستن بیش از حد و یا ساییدن پوست نازک کلاهک آلت تناسلی ممکن‌است پوست آن را تحریک‌کند.
- کاندوم، اسپرمیسیدها و روان‌کننده‌هایی که در هنگام داشتن رابطه جنسی از آنها استفاده می‌شود و یا حتی روان‌کننده داخل کاندوم نیز می‌تواند باعث ایجاد التهاب شود.
- ممکن‌است که مواد شیمیایی موجود بر روی دستان به هنگام رفتن به توالت به آلت تناسلی منتقل‌شود.
- برخی از پودرهای شستشو یا تهویه مطبوع پارچه‌ای لباس زیر که به خوبی شسته‌نشده باشند.
بیماری‌های پوستی
برخی از بیماری‌های پوستی ممکن است که باعث ایجاد بالانیت شوند و یا با بیماری بالینیت اشتباه گرفته شوند. به عنوان مثال، پسوریازیس و بعضی از بیماری‌های غیرمعمول پوستی می‌توانند آلت تناسلی فرد را تحت‌تاثیر قرار دهند. گاهی‌اوقات ممکن‌است که نوع اولیه‌ی سرطان پوست به شکل التهاب سر آلت تناسلی، خود را نشان دهد. معاینه این علائم از اهمیت بالایی برخوردار است.
دیابت، مخصوصاً اگر سطح میزان قند به شکل ضعیفی کنترل شود می‌تواند خطرات ابتلا به عفونت را افزایش دهد. چنانچه که در ادرار فرد قند مشاهده شود در این صورت این احتمال وجود دارد که این قند در پوست ختنه‌گاه باقی بماند و به تکثیر باکتری‌ها کمک‌کند.
فيوموز زماني اتفاق می‌افتد که پوست ختنه‌گاه بيش از حد تنگ باشد و عقب‌رفتن و یا عقب‌کشیدن آن بر روی نوک آلت تناسلی دشوار يا غيرممكن باشد. عرق، ادرار و سایر مواد می‌تواند در زیر پوست ختنه‌گاه تجمع پیدا‌کنند و موجب تحریک و تکثیر میکروبها شوند. فیموز در بین نوجوانان و مردان بالغ نادر است.
رابطه جنسی ناامن، بهداشت ضعیف، و همچنین داشتن کاتتر ادراری خطر ابتلا به بالانیت را افزایش می‌دهد. زنی که به تورم واژن مبتلا است، می‌تواند یک مرد را آلوده‌کرده و خطر ابتلا به بالنیت را در وی افزایش‌دهد.
علائم بالانیت
علائم و نشانه‌های بالانیت عبارتند از:
- پوست تنگ و براق روی کلاهک آلت تناسلی
- قرمزبودن اطراف سر آلت تناسلی
- ورم، زخم، خارش یا سوزش کلاهک آلت تناسلی
- ترشحات زیاد و نابهنجار در زیر پوست ختنه‌گاه
- بوی بد
- تنگی پوست روی نوک آلت تناسلی، بطوری که عقب‌کشیده نشود.
- ادرار همراه با درد
- غده‌های متورم در نزدیکی آلت تناسلی
- زخم بر روی کلاهک آلت تناسلی
ممکن‌است که زخم، سوزش و ترشحات در زیر پوست ختنه‌گاه دو الی سه روز بعد از مقاربت جنسی رخ‌دهد.
برخی از علائم و نشانه‌های بالانیت مشابه علائم ناشی از عفونت‌های مقاربتی یا برفک باشد.
عوارض بیماری بالانیت
درمان بالانیت بسیار راحت است اما در برخی از موارد با عوارضی همراه است؛ برخی از این عوارض جانبی عبارتند از:
- زخم‌شدن ورودی آلت
- تامین خون ناکافی در قسمت آلت
- عقب‌کشیدن پوست ختنه‌گاه دردناک خواهد بود.
عدم عقب‌رفتن پوست ختنه‌گاه می‌تواند در اثر بالانیت درازمدت و درمان‌نشده اتفاق بیفتد. هرچه این بیماری زودتر تحت‌درمان قراربگیرد، چشم‌انداز آن نیز به همان اندازه بهتر خواهد بود.
چگونه می‌توان علل بیماری التهاب کلاهک آلت تناسلی را تشخیص‌داد؟
پزشک به راحتی می‌تواند از روی سرخی و ملتهب‌شدن سر آلت تناسلی، بیماری بالانیت را تشخیص‌دهد. در برخی از موارد علت بالانیت از روی ظاهر التهاب قابل‌تشخیص است. برای مثال، التهاب ناشی از کاندیاز در اغلب موارد کاملا عادی بنظرمی‌رسد لذا در برخی از شرایط خاص پزشک می‌تواند علت بالانیت را تشخیص‌داده و بلافاصله درمان آن را تجویز کند.
چنانچه پزشک قادر به تشخیص علت التهاب کلاهک آلت تناسلی نباشد و یا با درمان‌کردن بالانیت رفع نشود، می‌توان از یک و یا بیشتر آزمایشات زیر استفاده‌کرد:
- نمونه‌برداری به کمک یک توپ کوچک پنبه‌ای در انتهای یک چوب نازک (سواب). از این نمونه برای یافتن برخی از میکروبها (باکتری‌ها) عامل عفونت استفاده می‌شود.
- در صورتی که وضعیت بیمار مشکوک باشد، می‌توان از طریق آزمایش دیابت وی را بررسی کرد.
- اگر احتمال رود که فرد به عفونت مقاربتی دچار باشد در این صورت به درمانگاه ژنتیک (GUM) مراجعه کنید.
- چنانچه که بیماری پوستی یا آلرژی عامل التهاب کلاهک آلت تناسلی است در این شرایط به متخصص پوست مراجعه کنید. اگر احتمال می‌رود که آلرژی عامل بالانیت باشد در اینصورت ممکن‌است که از آزمایش‌های آلرژیک استفاده‌شود.
- در شرایط نادر، اگر التهاب همچنان ادامه یابد، ممکن ست که نمونه‌ی کوچکی از بافت پوست ملتهب، برداشته‌شود(بیوپسی). این نمونه را به زیر میکروسکوپ برده‌شده و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این روش می‌تواند به یافتن علت ابتلا به بالانیت کمک کند.
درمان التهاب کلاهک آلت تناسلی (بالینیت) چیست؟
صرف نظر از علت بالانیت، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
- در صورت وجود التهاب از شستشو با صابون اجتناب کنید. شما می‌توانید به جای صابون از یک کرم مرطوب‌کننده یا پماد (نرم‌کننده) استفاده کنید.
- جهت تمیزکردن آلت تناسلی خود از آب ولرم استفاده کرده و سپس به آرامی آن را خشک کنید.
- بعضی افراد معتقدند که همراه با مصرف درمان، حمام‌کردن با آب شور نیز می‌تواند تسکین‌دهنده باشد.
درمان التهاب کلاهک آلت تناسلی به علت آن بستگی‌دارد و در اغلب موارد مصرف داروهای زیر توصیه‌می‌شود:
- اگر بالنیت ناشی از کاندیاز باشد در این صورت یک کرم ضدمخمر یا مصرف یک دوره قرص‌های ضدمخمر یکی از موارد درمانی شایع است.
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باعث رفع عفونت ناشی از میکروبها (باکتری‌ها) و همچنین عفونت‌های مقاربتی می‌شود.
- استفاده از کرم استروئید خفیف جهت کاهش التهاب بالنیت ناشی از آلرژی و تحریک‌کننده مفید است. گاهی‌اوقات از کرم استروئیدی به همراه داروی ضدمخمر یا آنتی‌بیوتیک برای کاهش التهاب ناشی از عفونت استفاده می‌شود. (توجه‌داشته باشید: اگر سرآلت تناسلی (گلن) دچار عفونت شده باشد در اینصورت کرم استروئیدی نباید به تنهایی مصرف‌شود زیرا استروئید موجود در این کرم می‌تواند عفونت را تشدید کند.)
چنانچه به بالنیت برگشتی (عودکننده) مبتلا‌هستید و در وضعیتی هستید که پوست ختنه‌گاه شما بر روی کلاهک آلت تناسلی به عقب‌نمی‌رود (فیموز) در این صورت یکی از گزینه‌های موجود ختنه‌کردن است تا بدین طریق پوست ختنه‌گاه برداشته شود. در این وضعیت، پزشک شما را به یک دکتر متخصص ارجاع می‌دهد تا در این خصوص جزئیات بیشتری را برای شما توضیح‌دهد.
آیا می‌توان از بالینیت پیشگیری کرد؟
بالینیت قابل‌پیشگیری است و برخی از نکاتی که ممکن‌است از ملتهب‌شدن کلاهک آلت تناسلی پیشگیری‌کنند عبارتند از:
- هر روز سر آلت تناسلی خود را بشویید. به هنگام دوش‌گرفتن و حمام‌کردن پوست ختنه‌گاه را به آرامی عقب‌بکشید و سپس با استفاده از آب خالی و یا آب و صابون سر آلت خود را تمیزکنید. از خشک‌بودن آلت و کلاهک آن قبل از پوشیدن زیرشلواری اطمینان حاصل‌کنید.
- اگر علائم بالانیت ناشی از کاندوم است از کاندومی استفاده کنید که مخصوص پوستهای حساس است.
- چنانچه با موادشیمیایی سروکار دارید که ممکن است باعث تحریک‌شدن پوست حساس شود، قبل از رفتن به توالت دستهای خود را بشویید.
- به هنگام برقراری رابطه جنسی با شریک خو د از کاندوم تازه استفاده‌کنید.
