مثانه عصبی در کودکان و بزرگسالان به معنی مشکل در کنترل مثانه است که در اثر مشکلات عصبی، مغزی یا نخاعی به وجود می‌آید. مثانه عصبی در افرادی ایجاد می‌شود که از بیماری‌های سکته مغزی، پارکینسون، ام اس، آسیب یا عفونت مغزی یا نخاعی، اسپنابیفیدا(مهره‌ی شکاف دار) یا مشکلات دیگر رنج می‌برند. همچنین، مثانه عصبی ممکن است در اثر دیابت به وجود آید یا یکی از عوارض جراحی اصلی لگن باشد.
درمان مثانه عصبی برای جلوگیری از آسیب به کلیه در اثر مشکلات ادراری از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر مثانه عصبی درمان نشود، ممکن است فرد به بیماری کلیوی مبتلا شود. افراد مبتلا به بیماری کلیه به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهند داشت.
پزشکان برای کمک به بازگشت عملکرد طبیعی مثانه، درمان با دارو و جراحی را برای بیماران مبتلا به مثانه عصبی توصیه می‌کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت جهت درمان بیماری مثانه عصبی (نوروژنیک) با تماس حاصل نمایید.
رابطه بین مثانه‌ی عصبی، مثانه‌ی پر کار و کم کارچیست؟
اصطلاح مثانه عصبی به این معنی است که اعصاب کنترل کننده‌ی مثانه، عضوی که ادرار را در خود ذخیره می‌کند، مشکل دارند. وجود مشکل در اعصاب کنترل کننده مثانه باعث پر کاری یا کم کاری مثانه و یا بی اختیاری می‌شود. مثانه‌ی برخی از افراد هم پر کار و هم کم کار است.
- عضلات مثانه‌ی پر کار به بدن می‌گویند که بیش از حد طبیعی ادرار دفع کند. بدین معنی که فرد مرتب و پیش از اینکه مثانه پر شود، احساس نیاز به تخلیه ادرار دارد. اگر عضلات مثانه کاملا منقبض نشوند، باعث بی اختیاری ادرار یا ادرار ناخواسته می‌گردد. در بی اختیاری ادرار ممکن است ادرار به صورت قطره قطره یا به طور کامل تخلیه شود.
- عضلات مثانه‌ی کم کار، مثانه را کامل تحت فشار قرار نمی‌دهند تا مثانه کامل تخلیه شود. در برخی مواقع مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود. مثانه کم کار باعث بزرگ شدن یا انبساط مثانه می‌شود. همچنین مثانه کم کار باعث کاهش حساسیت اعصاب شده و باعث می‌شود که فرد از وجود این مشکل آگاه نشود.
دلیل بیماری مثانه عصبی چیست؟
برخی از مشکلات خاص باعث ایجاد اختلال در پیام‌های عصبی که بین مغز و عضلات کنترل کننده مثانه جابجا می‌شوند، می‌گردد. زمانی که این مسیرهای عصبی به درستی کار نکنند، عضلات مثانه منقبض نشده و مسیری که باید به طور طبیعی باز کنند را باز نمی‌کنند. در نتیجه مثانه نمی‌تواند ادرار را نگه داشته یا آن را به درستی تخلیه کند.
رایج‌ترین علت ایجاد مثانه عصبی، اختلالات سیستم عصبی است که عبارتند از:
- بیماری آلزایمر
- تومور مغزی یا نخاعی
- اختلالات نخاعی مادرزادی
- فلج مغزی
- آنسفالیت
- اختلالات یادگیری، مانند اختلال توجه ناشی از بیش فعالی
- ام اس
- بیماری پارکینسون
- آسیب یا جراحی نخاعی
- سکته مغزی.
دیگر علل ایجاد اختلالات یا آسیب اعصاب کنترل کننده‌ی مثانه عبارتند از:
- تصادف یا ضربه
- اختلالات نخاعی مادرزادی
- بیماری‌هایی همچون سفلیس، زونا، دیابت و فلج اطفال
- اختلال نعوظ
- مسمومیت با فلزات سنگین
- فتق دیسک یا تنگی مجرای کانال نخاعی
- نوروپاتی عمومی
- مصرف زیاد الکل برای مدت طولانی
- برخی از جراحی‌های لگنی
- تومورهای سیستم اعصاب مرکزی
- کمبود ویتامین B12
آیا مثانه عصبی با سوزش ادرار همراه است؟
یکی از رایج‌ترین نشانه‌ی مثانه عصبی در میان افرادی که شرایط ابتلا به مثانه عصبی را دارند، عدم توانایی کنترل ادرار (بی اختیاری ادرار) است.
علائم دیگر مثانه عصبی عبارتند از:
- جریان ضعیف ادرار یا ادرار قطره‌ای
- عدم توانایی در تخلیه ادرار (احتباس ادرار)
- نیاز فوری/ ضروری به تخلیه ادرار
- فشار هنگام تخلیه ادرار
- سوزش ادرار (یکی از علائم عفونت مجاری ادرار که در اثر نگه داشتن ادرار ایجاد می‌شود)
- تکرر ادرار (هشت مرتبه یا بیشتر در روز)
ممکن است برخی از افراد، مخصوصا افرادی که در اثر سکته مغزی، ام اس، یا زونا به مثانه عصبی مبتلا شده‌اند، هم علائم مثانه پرکار و هم علائم مثانه کم کار را داشته باشند.
علائم مثانه پر کار عبارتند از:
- نیاز مکرر به تخلیه ادرار
- تخلیه مقدار کمی از ادرار در هر مرتبه
- مشکل در تخلیه‌ی کامل مثانه
- عدم توانایی کنترل مثانه (بی اختیاری ادرار)
علائم مثانه کم کار عبارتند از:
- عدم توانایی تشخیص زمان پرشدن مثانه
- عدم توانایی ادرار کردن
- عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه
- احتباس ادرار
- سوزش در هنگام پر شدن مثانه
- چکه کردن ادرار در اثر سرریز شدن از مثانه‌ی پر.
عوارض مثانه عصبی
مثانه عصبی تاثیر جدی بر کیفیت زندگی می‌گذارد. به علاوه، مثانه عصبی می‌تواند باعث ایجاد عوارض جسمی شود که عبارتند از:
- مشکلات پوستی، عفونت و زخم بستر ناشی از بی اختیاری ادرار
- عفونت مجاری ادراری در اثر عدم تخلیه به موقع ادرار
- آسیب کلیه در اثر فشار ناشی از مثانه‌ی پر.
به دلیل احتمال ایجاد عوارض ذکر شده، هنگامی که فرد به وجود مثانه عصبی شک کرد، باید فورا به دنبال درمان باشد.
مثانه عصبی با چه آزمایش ویا تستی تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص مثانه عصبی، پزشک یک معاینه جسمی انجام می‌دهد. پزشک سوابق پزشکی فرد را بررسی می‌کند. بهتر است اطلاعاتی در مورد هرگونه مشکل عصبی مربوطه و لیستی از داروهای مصرفی بیمار به پزشک داده شود.
علاوه بر این، ممکن است پزشک آزمایش‌هایی برای تشخیص بیماری تجویز کند. این آزمایش‌ها ممکن است آزمایشاتی از مثانه یا سیستم عصبی باشند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش ادرار (تجزیه شیمیایی ادرار)، که شامل کشت ادرار برای تشخیص عفونت یا وجود خون در ادرار می‌باشد.
- دفترچه ثبت حالت‌های مثانه که فرد در آن زمان و نحوه‌ی کار در سرویس بهداشتی و قطرات احتمالی ادرار را ثبت می‌کند. این دفترچه به پزشک در درک علائم روزانه کمک می‌کند.
- تصویربرداری اولتراسوند از مثانه برای تشخیص اینکه آیا بعد از ادرار، مثانه کاملا تخلیه می‌شود یا خیر.
- آزمایش ارودینامیک (بررسی عملکرد مثانه) برای اندازه گیری حجم مثانه، میزان پر شدن مثانه، نحوه‌ی خالی شدن مثانه و نحوه‌ی جریان ادرار.
- سیستوسکوپی برای معاینه داخل مثانه و مجرای ادرار. سیستوسکوپی با استفاده از یک دوربین کوچک که به انتهای یک کاتتر متصل است انجام می‌شود.
- تصویرهای دیگری مانند تصاویر رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی برای بررسی دستگاه ادراری، ستون فقرات و مغز.
درمان مثانه عصبی
درمان مثانه عصبی از مدیریت علائم و تمرینات رفتاری تا دارو و جراحی متغیر است. درمان توصیه شده توسط دکتر به علت ، علائم و شدت مثانه‌ی عصبی در فرد بستگی دارد.
درمان غیر جراحی برای مثانه عصبی شامل موارد زیر است:
داروها
دارو به کنترل علائم کمک می‌کند. داروهای مصرفی عبارتند از: داروهای شل کننده مثانه، داروهای بهبود عملکرد اعصاب خاص، داروهای ضد صرع، استفاده از بوتاکس برای شل شدن مثانه یا دیگر داروها.
تکنیک‌های رفتاری
تکنیک‌های رفتاری مانند تمرینات ورزشی (حرکات ورزشی کگل) به تقویت کف لگن کمک می‌کنند، یا استفاده از یک دفترچه یادداشت روزانه و به تدریج آموزش به مثانه برای افزایش فواصل بین تخلیه مثانه.
سوند ادراری
از سوند ادراری برای تخلیه مثانه استفاده می‌شود. برخی از افراد باید چندین مرتبه در روز از سوند ادراری استفاده کنند تا مثانه زیاد پر نشود. برخی دیگر نیاز به سوند ماندگار دارند که همیشه در بدن می‌ماند.
درمان با جراحی
در برخی موارد، مثانه عصبی به جراحی نیاز دارد. درمان با جراحی شامل مواردی است که عبارتند از:
- افزایش حجم مثانه (سیستوپلاستی مثانه). در این روش، قسمتی از روده به دیواره مثانه افزوده شده و حجم مثانه برای ذخیره ادرار بیشتر می‌شود.
- کاشت یک وسیله الکتریکی در نزدیکی اعصاب مثانه به منظور تحریک عضلات برای عملکرد طبیعی.
- نصب یک اسفنکتر مصنوعی برای کمک به شل شدن مثانه و عبور ادرار.
- جراحی اسلینگ برای محافظت از مثانه و در برخی موارد برای محافظت از دیگر ساختارهای مجاری ادرار.
- انحراف ادرار، که یک منفذ ایجاد می‌کند تا ادرار در کیسه‌ای خارج از بدن جمع شود.
- برداشت یا برش اسفنکتر، که در آن تمام عضله اسفنکتر یا بخشی از آن برداشته می‌شود تا مثانه بتواند شل شود.
