سيستوسکوپي روشي است که پزشک به کمک آن بافت پوششی مثانه و لوله‌اي که ادرار را از بدن خارج می‌کند (میزراه) را، بررسي می‌کند. در این روش، لوله‌ای توخالی مجهز به دوربین (سيستوسکوپ) وارد مجرای ادرار شده و به آرامی به مثانه می‌رسد. سيستوسکوپي ممکن است در یک آزمايشگاه ، با استفاده از ژل بيهوشي موضعي براي بی‌حس کردن مجراي ادرار ، یا به صورت یک عمل سرپایی، با استفاده از آرامبخش ، و یا در بیمارستان با بیهوشی عمومی انجام گیرد. نوع سيستوسکوپي بستگي به علتی دارد که به خاطرش سیستوسکوپی انجام می‌شود.
کاربرد سيستوسکوپی
سيستوسکوپي براي تشخيص، بررسی و درمان مشکلات مربوط به مثانه و مجاري ادرار استفاده مي‌شود. پزشک ممکن است به دلایل زیر سيستوسکوپي را به شما توصيه کند:
تا علل علائم و نشانه‌ها را بررسی کند
از جمله این علائم و نشانه‌ها وجود خون در ادرار، بی اختیاری ادرار، مثانه بیش فعال و درد و سوزش در هنگام ادرار می‌باشند. سيستوسکوپي مي‌تواند به تشخيص علت عفونت‌های ادراری مکرر نیز کمک کند. با این حال، به طور معمول، در صورت وجود عفونت ادراری فعال ، سیستوسکوپی انجام نمی‌شود.
برای تشخیص بیماری‌های مثانه
بیماری‌هایی از جمله سرطان مثانه، سنگ مثانه و التهاب مثانه (سيستيت) را می‌توان به کمک سیستوسکپی تشخیص داد.
درمان بیماری‌های مثانه
از طریق سيستوسكوپی، می‌توان از ابزارهای خاصی برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده كرد. برای مثال، تومورهای مثانه بسیار کوچک ممکن است در طی سیستوسکوپی برداشته شوند.
تشخیص پروستات بزرگ شده
سیستوسکوپی می‌تواند تنگ شدن مجاری مثانه را در جایی که از میان غده پروستات عبور می‌کند نشان دهد، این مساله نشان دهنده بزرگ شدن پروستات (هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات) می‌باشد. پزشک شما ممکن است روش دومی را نیز همزمان با سیستوسکوپی انجام دهد. در اورتروسکوپی از لوله و دوربین کوچکتری برای بررسی حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند) استفاده می‌شود.
آماده سازی
پیش از سیستوسکوپی، ممکن است از شما خواسته شود:
- آنتی بیوتیک مصرف کنید. پزشک شما ممکن است قبل و بعد از سیستوسکوپی برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کند، به خصوص اگر در معرض ابتلا به عفونت باشید.
- مثانه خود را خالی نکنید. پزشک شما ممکن است قبل از سيستوسکوپي برایتان تست ادرار تجویز کند. مثانه خود را خالی نکنید، تا زمانی که پزشک خود را ملاقات می‌کنید، در صورتی که نیاز به نمونه ادراری باشد، آمادگی لازم را داشته باشید.
- اگر در طول سيستوسکوپي شما در معرض بيهوشي داخل صفاقي (IV) يا بيهوشي عمومي قرار بگيريد، براي به هوش آمدن خود برنامه ريزي کرده باشید، و از کسی بخواهید که شما را به خانه برساند.
روش کار
یک سيستوسکوپي ساده سرپايي ممکن است بین 5 تا 15 دقيقه طول بکشد. در مواقعی که سیستوسکپی در بیمارستان ، با آرامبخش یا بیهوشی عمومی انجام شود، حدود 15 تا 30 دقیقه طول خواهد کشید.
روش سيستوسکوپي ممکن است شامل اين مراحل باشد:
از بیمار خواسته می‌شود که مثانه خود را تخلیه کند. سپس روی یک میز به پشت در حالی که زانوها را خم کرده و پاها را کاملا از هم باز نموده بخوابد. ممکن است بیمار نیاز به آرامبخش یا بیهوشی داشته باشد. اگر از آرامبخش استفاده شود، بیمار در طی سیستوسکوپی احساس خواب آلودگی می‌کند، اما هنوز هم هوشیار است. اگر بیهوشی عمومی انجام شود، در طی این مراحل متوجه چیزی نخواهد شد. هر دو نوع دارو ممکن است از طریق ورید در بازو تزریق شود.
پزشک سيستوسکوپ را وارد میزراه خواهد کرد. از یک ژل خاص موضعی به منظور جلوگیری از درد در هنگام قرار دادن سیستواسکوپ در داخل میزراه (مجرای ادرار) استفاده می‌شود. پس از گذشت چند دقیقه و بی حس شدن ناحیه، پزشک به دقت سیستوسکوپ را به داخل مجرای ادرار فشار می‌دهد، و برای این کار از کوچکترین دوربین (اسکوپ) ممکن استفاده می‌کند . دوربین‌های (اسکوپ‌های) بزرگتر ممکن است برای نمونه برداری از بافت‌ها یا انتقال ابزار جراحی به مثانه مورد استفاده قرار گیرند.
پزشک مجرای ادرار و مثانه را بررسی خواهد کرد. سيستوسکوپ دارای یک لنز در انتهای خود است که مثل یک تلسکوپ عمل می‌کند تا سطح داخلی مجرای مثانه و مثانه را بزرگتر نشان دهد. پزشک ممکن است یک دوربین ویدئویی ویژه بر روی لنز قرار دهد تا تصاویر بر روی یک صفحه نمایش نشان داده شود.
مثانه با یک محلول استریل پر می‌شود. محلول ، حجم مثانه را افزایش می‌دهد و پزشک را قادر می‌سازد تا درون ان را بهتر ببیند. از ان جا که مثانه پر می‌شود، ممکن است بیمار نیاز به ادرار کردن داشته باشد. که البته پس از اتمام کار، به او توصیه می‌شود که ادرار کند.
ممکن است از بافت‌ها نمونه‌برداری شود. نمونه برداری می‌تواند برای تست در آزمایشگاه انجام شود. امکان دارد عملیات مختلف دیگری نیز در طی سیستوسکوپی انجام شود.
پس از سيستوسکوپي
پس از سيستوسکوپي ممکن است به بیمار اجازه دهند که کارهای معمول روزانه خود را بلافاصله از سر بگیرد. اگر از آرامبخش یا بیهوشی عمومی استفاده شده باشد، احتمالا بیمار باید تا هوشیاری کامل و از بین رفتن اثرات دارو مطب ، بیمارستان یا کلینیک را ترک نکند. ممکن است پس از سيستوسکوپي عوارضی ایجاد شود، مانند:
- خونریزی از مجرای ادرار، که به رنگ صورتی روشن در ادرار یا روی دستمال توالت دیده می‌شود.
- احساس سوزش در هنگام ادرار
- تکرر ادرار برای یکی دو روز
با انجام این اقدامات می‌توان تا حدودی از عوارض و ناراحتی‌های پس از سیستوسکوپی کاست :
- برای کمک به تسکین درد، یک دستمال گرم و مرطوب روی ورودی مجرای ادرار خود نگه دارید. این عمل را در صورت نیاز تکرار کنید.
- حمام گرم بگیرید. اگر‌چه، ممکن است پزشک از بیمار بخواهد حمام نکند. اگر در این مورد نگران هستید، از پزشک خود بپرسید.
- آب بنوشید. تخلیه مثانه می‌تواند درد و سوزش را کاهش دهد. سعی کنید در طول دو ساعت اول بعد از سیستوسکوپی، در هر ساعت 16 اونس (473 میلی لیتر) آب بخورید.
اگر بعد از سيستوسکوپي هر‌گونه نگراني داشتید، با پزشک خود تماس بگيريد.
در زمان انجام سیستوسکپی بیمار چه حسی خواهد داشت؟
وقتی سیستوسکوپ از طریق مجرای مثانه به مثانه وارد می‌شود ممکن است بیمار اندکی احساس ناراحتی کند. در زمانی که مثانه پر است، ممکن است نیاز قوی و فوری‌ای برای ادرار کردن احساس کند. اگر نمونه‌برداری انجام شود، ممکن است حسی شبیه به نیشگون گرفتن سریع ایجاد شود. پس از خارج شدن سيستوسكوپ، از مجراي ادرار، بیمار ممكن است دچار درد شود. شاید برای یک یا دو روز در زمان ادرار کردن در ادرار خون دیده شود یا احساس سوزش وجود داشته باشد.
نتایج سیستوسکپی
ممکن است پزشک بتواند بلافاصله پس از انجام سیستوسکپی نتایج آن را اعلام کند. اگر سيستوسکوپي شامل نمونه‌برداری براي آزمايش سرطان مثانه نیز باشد، نمونه به آزمايشگاه فرستاده مي‌شود. وقتی آزمایشات انجام شود، پزشک نتایج کامل را اعلام خواهد کرد.
عوارض
عوارض سيستوسکوپي مي‌تواند شامل موارد زير باشد:
- عفونت: به ندرت، سيستوسکوپي مي‌تواند ميکروب‌هایی را وارد دستگاه ادراري کند و باعث عفونت شود. برای جلوگیری از عفونت، پزشک ممکن است قبل و بعد از سیستوسکوپی آنتی بیوتیک تجویز کند. عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری پس از سيستوسکوپي عبارتند از سن بالا، سيگار کشیدن و آناتومی غير معمول در دستگاه ادراری فرد.
- خون ریزی: سيستوسکوپي ممکن است باعث خونریزی در زمان ادرار شود. خونریزی شديد به ندرت اتفاق می‌افتد.
- درد: ممکن است در هنگام ادرار ، درد شکمی و احساس سوزش داشته باشید. این علائم معمولا خفیف هستند و پس از این که روند طی شد به تدریج کاهش می‌یابد.
هزینه
هزینه سیستوسکوپی بسته به محلی که درآن انجام می‌شود، مطب یا کلینیک پزشک ، یا در یک مرکز جراحی یا بیمارستان ، جایی که هزینه‌ی امکانات بیمارستانی، بیهوشی و احتمالا نمونه‌برداری نیز در هزینه‌ها گنجانده شده است متفاوت است. عامل دیگری که در هزینه تاثیر دارد این است که ارزیابی برای کل دستگاه ادراری انجام شود یا فقط مثانه. شما می‌توانید درباره هزینه‌ها در جلسه مشاوره با پزشک خود صحبت کنید.
