مثانه اندامی است که ادرار را از کلیه‌ها جمع کرده و هنگامی که پر باشد دفع می‌کند. در حالت ایده‌آل فرد می‌تواند مثانه‌ی خود، زمان دفع ادرار و تعداد دفعات ادرار در طول روز را کنترل کند. هنگامی که شخص مثانه‌ی بیش فعال داشته باشد، همیشه نمی‌تواند این عملکردها را کنترل کند. این شرایط زمانی رخ می‌دهد که مثانه‌ی فرد به طور مکرر یا بدون هشدار فشرده شود. در نتیجه، ممکن است تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار افزایش یافته یا ادرار نشت کند. درمان‌های بسیاری وجود دارند که می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.
علل
مثانه پرکار اغلب ناشی از اسپاسم‌هایی در ماهیچه دترسور که عضله اصلی جداره‌ی مثانه است، می‌باشد. هنگامی که مغز احساس می‌کند تقریباً نیمی از مثانه پر شده است، معمولاً سیگنال‌های عصبی را ارسال می‌کند. این امر باعث می‌شود که عضلات کف لگن و اسفنکتر شل شده و دتروسر منقبض شود و ادرار را به خارج هدایت کند. علل متداول مثانه پیش فعال عبارتند از:
- پایین افتادگی اندام لگن
- استفاده از سوند ادراری
- کشیدگی یا ضعیف شدن عضلات لگن
- کم بودن میزان استروژن بخصوص بعد از یائسگی
- بزرگی پروستات
- زایمان از راه واژن
- اختلالات مثانه مانند سنگ مثانه یا تومور
- آسیب عصبی
- بیماری پارکینسون، سکته مغزی و ام اس
- کاهش قابلیت تفکر یا بیماری‌های مرتبط از جمله آلزایمر
- جراحی لگن یا مشکلاتی در این ناحیه
- کشیدگی یا ضعف عضلات مثانه
- خالی شدن ناقص مثانه
- مشکلات ساختاری در مثانه
علائم مثانه فعال
برخی افراد مبتلا به مثانه بیش فعال چندین بار در طول شب احساس نیاز به دفع ادرار می‌کنند که خواب آنها را قطع می‌کند. بیشتر موارد مثانه پیش فعال دارای سه علامت اصلی هستند:
- اضطرار ادرار
- تکرر ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
تشخیص
تشخیص مثانه پرکار می‌تواند بر اساس سابقه و عوارض عنوان شده توسط فرد انجام شود. یک سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی توسط پزشک و بررسی داروها و علائم اغلب سرنخ‌های اصلی را در تشخیص مثانه پرکار ارائه می‌کنند. معاینه لگن در زنان و معاینه پروستات در مردان در ارزیابی یک فرد مبتلا به مثانه بیش فعال مهم هستند. آزمایش خون ساده و آزمایش ادرار می‌توانند تکمیل کننده‌ی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی باشند. معمولاً تست‌های شیمی خون و عملکرد کلیه به منظور ارزیابی مشکلات متابولیک احتمالی مانند دیابت تجویز می‌شوند. آزمایش ادرار با کشت ادرار نیز برای بررسی هرگونه عفونت ادراری موجود یا سایر اختلالات ادراری و کلیوی مفید می‌باشند.
عوامل خطر
عوامل خطر شایع مثانه پرکار عبارتند از:
- سن
- دیابت بارداری
- بارداری
- یبوست طولانی مدت
- کم یا زیاد بودن طولانی مدت آب بدن
- سرفه مزمن
- داروهایی که باعث افزایش قابل توجه در ادرار یا مصرف مایعات می‌شوند.
درمان مثانه پرکار
پزشک می‌تواند درمان‌های بسیاری را برای مثانه فعال توصیه کند، از جمله داروها، تغییرات رژیمی و فیزیوتراپی. در موارد نادر، پزشک ممکن است روش های تهاجمی‌تری را برای درمان این مشکل توصیه نماید.
داروها 
پزشکان می‌توانند برخی داروها را برای درمان مثانه پرکار تجویز کنند. این داروها معمولاً تحت عنوان داروهای ضد اسپاسم یا آنتی کولینرژیک شناخته می‌شوند. آنها وقوع اسپاسم‌های عضلانی مانند اسپاسم در مثانه را کاهش می‌دهند. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از:
- اکسی بوتینین
- سولیفناسین
- تولترودین
- تروسپیوم
فیزیوتراپی
برخی از روش‌های فیزیوتراپی برای درمان مثانه پرکار وجود دارند.
- تمرین مثانه: این روش برای تقویت عضلات مثانه از طریق به تاخیر انداختن دفع ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرند. تمرین مثانه تنها باید با توصیه و تجویز متخصص انجام شود.
- ورزش‌های کف لگن و تمرینات تحمل وزن واژینال نیز روش‌های درمانی برای تقویت عضلات مثانه هستند. متخصصینی به نام درمانگران کف لگن می‌توانند این ورزش‌ها را به فرد آموزش دهند.
تزریق بوتاکس
پزشکان از تزریق سم بوتولینوم (مانند بوتاکس) برای کاهش اسپاسم عضلات در مثانه استفاده می‌کنند. هرچند، در این روش ممکن است به علت از بین رفتن اثر بوتاکس بعد از چند ماه نیاز به تزریق مجدد باشد.
تغییرات شیوه زندگی
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها در تحریک مثانه نقش دارند. در نتیجه، ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی می‌تواند به فرد برای کاهش احتمال ابتلا به علائم مثانه پرکار کمک کند. محدود کردن مصرف کافئین و نیز ترک کردن سیگار ممکن است تغییرات توصیه شده در شیوه زندگی باشند. نمونه‌هایی از اقداماتی که باید انجام داد عبارتند از:
- محدود کردن مصرف کافئین که می‌تواند مثانه را تحریک کند.
- حفظ وزن سالم: وزن اضافه می‌تواند فشار بسیار زیادی را روی مثانه‌ی فرد وارد کند.
- افزایش مصرف فیبر که می‌تواند خطر یبوست و احتمال ابتلا به مثانه پرکار را کاهش دهد.
- تنظیم مصرف مایعات به طوری که فرد در هنگام شب مایعات زیادی ننوشد. این کار به کاهش احتمال بیدار شدن در طول شب برای دفع ادرار کمک می‌کند.
- ترک سیگار، زیرا سیگار کشیدن می‌تواند برای مثانه تحریک کننده باشد.
عمل جراحی
در صورتی که درمان‌ها بالا موفقیت آمیز نباشند، گاهی اوقات عمل جراحی برای درمان سندرم مثانه بیش فعال پیشنهاد می‌شود. روشی که ممکن است استفاده شود عبارتست از:
- سیستوپلاستی بزرگ کردن: در این عمل، یک قطعه کوچک از بافت روده جهت افزایش اندازه مثانه به دیواره‌ی آن اضافه می‌شود. هرچند، تمام افراد نمی‌توانند بعد از این عمل بطور طبیعی ادرار را دفع کنند. ممکن است به منظور تخلیه‌ی مثانه نیاز به قرار دادن سوند باشد. این عمل گاهی اوقات با باز کردن شکم و گاهی از طریق یک لاپاراسکوپ انجام می‌شود.
- انحراف ادرار: در این عمل، لوله‌های بین کلیه‌ها تا مثانه (حالب) مستقیماً به خارج بدن هدایت می‌شوند. ادرار به سمت مثانه جریان پیدا نمی‌کند. این روش تنها در صورتی انجام می‌گیرد که سایر گزینه‌ها در درمان سندرم مثانه پرکار موفق نبوده باشند.
پیشگیری
پیشگیری از ابتلا به مثانه بیش فعال و گزینه‌های مدیریت آن عبارتند از:
- تامین آب بدن اما نه مقدار بیش از حد
- کاهش وزن
- ورزش‌های عضله کف لگن از جمله کگل
- درمان عفونت‌های ادراری و مثانه
- ترک سیگار برای کاهش سرفه کردن
- ورزش منظم
غذاهای تند و اسیدی پوشش مثانه را تحریک کرده و باعث ناراحتی می‌شوند و معمولاً نیاز به مراجعه به دستشویی را افزایش می‌دهند.
