بیماری‌های مقاربتی به عفونت‌های مسری گفته می‌شود که از طریق مقاربت جنسی واژینال مقعدی یا دهانی، از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها بسیار شایع است و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری‌ها هیچ علائمی ندارند و در نتیجه ممکن است خودشان ندانند که به آن مبتلا هستند. بیماری‌های جنسی می‌توانند بسیار خطرناک باشند اما خبر خوب این است که آزمایش دادن برای تشخیص این بیمار‌ها کار آسانی است و اغلب این بیماری‌ها به آسانی درمان می‌شوند.
انواع بیماری‌های مقاربتی
تا کنون در حدود 20 بیماری مختلف که از طریق مقاربت جنسی منتقل می‌شوند، شناسایی شده‌اند. در ادامه با برخی از شایع‌ترین این بیماری‌های جنسی یا STD آشنا می‌شوید.
کلامیدیا
بیماری کلامیدیا نام بیماری آمیزشی است که توسط باکتری کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند از طریق مقاربت جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی به شخص دیگر منتقل شود. این بیماری برای بسیاری از افراد هیچ نشانه‌ای ندارد اما برخی از بیماران علائم زیر را ممکن است داشته باشند:
- تب
- دل‌درد
- ترشحات غیرعادی از واژن یا آلت تناسلی
بیماری کلامیدیا در زنان (چه موجب بروز علائم شده باشد یا نه) می‌تواند موجب بیماری التهابی لگن شود. اگر شخص دچار التهاب لگن شده و برای درمان بیماری آمیزشی او اقدامی نشود، بیماری جنسی پیشرفت کرده و سایر اجزای دستگاه تناسلی مانند رحم و لوله‌های فالوپ را نیز درگیر می‌کند. این آسیب‌ها می‌توانند منجر به بارداری خارج از رحم شود. در بارداری خارج از رحم، جنین در محلی غیرعادی در خارج از رحم مانند لوله‌های فالوپ شروع به رشد می‌کند. این وضعیت می‌تواند بسیار خطرناک شود و حتی در آینده، ناباروری شخص را به دنبال داشته باشد. علاوه بر این اگر شخص باردار باشد، ابتلا به کلامیدیا، جنین او را در معرض خطر قرار می‌دهد. کلامیدیا می‌تواند در دوران بارداری یا در هنگام زایمان به جنین منتقل شده و موجب عفونت چشم یا پنومونی نوزاد شود. اگر بیماری کلامیدیا زود هنگام تشخیص داده شود به راحتی با آنتی‌بیوتیک خوراکی درمان می‌شود.
بیماری سوزاک
بیماری سوزاک بر اثر ابتلا به باکتری نایسریا گونوره یا گنوکوک ایجاد می‌شود. این باکتری در محیط گرم و مرطوب اطراف آلت تناسلی به سرعت رشد کرده و تکثیر می‌شود. شایع‌ترین علائم بیماری سوزاک، ترشحات واژن یا آلت تناسلی و درد در هنگام ادرار کردن است. مانند عفونت کلامیدیا، شایع‌ترین و جدی‌ترین عوارض بیماری سوزاک در زنان رخ می‌دهد و شامل التهاب لگن، بارداری خارج از رحم، ناباروری و انتقال ویروس به جنین (در صورت ابتلا به سوزاک در دوران بارداری) می‌شود. سوزاک می‌تواند علاوه بر اندام تناسلی سایر اعضای بدن مانند دهان، گلو، چشم‌ها و مقعد را نیز آلوده کند و می‌تواند به خون و مفاصل نیز راه پیدا کند که در این صورت تبدیل به بیماری بسیار خطرناکی می‌شود.
تبخال تناسلی
تبخال تناسلی یک عفونت ویروسی است که بر اثر ویروس هرپس سیمپلکس یا HSV ایجاد می‌شود. ویروس HSV دارای دو نوع است:
- ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1)
- نوع دو (HSV-2)
هر دوی این ویروس‌ها موجب بروز تبخال تناسلی می‌شوند اما تبخال‌های تناسلی در اغلب موارد بر اثر HSV-2 ایجاد می‌شوند. ابتلا به ویروس HSV-1 ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد اما در صورتی که موجب بروز علائم شود، این علائم به صورت تبخال‌هایی روی لب و ناحیه تناسلی هستند. ویروس HDV-1 می‌تواند از طریق تماس لب با آلت تناسلی یا تماس آلت تناسلی دو فرد منتقل شود. ابتلا به ویروس HSV-2 نیز ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد اما در صورتی که موجب بروز علائم شود، این علائم به صورت تبخال‌هایی دردناک و آبکی در داخل یا اطراف آلت تناسلی و مقعد است. البته گروه زیادی از افرادی که به این ویروس مبتلا هستند، هیچ علائمی ندارند.
ایدز (ویروس HIV)
ویروس نقص ایمنی بدن یا HIV همان ویروسی است که موجب بروز بیماری ایدز (سندرم نقص ایمنی) می‌شود. ویروس HIV با از بین بردن سلول‌های خونی که با عفونت مبارزه می‌کنند، در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کند. زمانی که ویروس HIV تعداد قابل توجهی از این سلول‌ها را از بین ببرد، بدن، توانایی خود در مبارزه با عفونت و بهبودی پس از بیماری را از دست می‌دهد. این مرحله‌ی پیشرفته از عفونت با ویروس HIV به نام AIDS (ایدز) شناخته می‌شود. افرادی که عفونت HIV آن‌ها تبدیل به AIDS شده است در برابر بسیاری عوامل میکروبی که برای افراد عادی مشکلی ایجاد نمی‌کنند، آسیب‌پذیر هستند و همچنین بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به برخی انواع سرطان هستند. در صورتی که درمان‌های ضد ویروسی زود هنگام شروع شوند، می‌توان از تبدیل شدن عفونت HIV به ایدز جلوگیری کرد. انتقال ویروس ایدز اغلب از طریق رابطه جنسی حفاظت نشده و استفاده از سرنگ اشتراکی برای تزریق داروی وریدی است. البته احتمال انتقال ویروس از مادر به کودک در دوران جنینی، در حین زایمان و در دوران شیردهی نیز وجود دارد.
ویروس پاپیلومای انسانی (زگیل)
HPV یا همان زگیل تناسلی، شایع‌ترین بیماری مقاربتی است. بیش از 40 نوع ویروس زگیل وجود دارد و همه‌ی آن‌ها می‌توانند هم مردان و هم زنان را آلوده کنند. توانایی ویروس‌های مختلف HPV در ایجاد زگیل‌های تناسلی با هم فرق می‌کند و برخی از این ویروس‌ها می‌توانند سایر اعضای بدن مانند دهان و گلو را نیز آلوده کنند و موجب سرطان دهانه رحم، مهبل و آلت تناسلی مردان و دهان شوند. هرچند راهی برای از بین بردن کامل عفونت HPV وجود ندارد اما زمانی که ابتلا به این عفونت تشخیص داده شود می‌توان با انجام معاینات منظم و تست پاپ اسمیر، سرطان دهانه رحم را در مراحل اولیه تشخیص داد یا آز بروز آن جلوگیری کرد. یک واکسن تازه تولید شده می‌تواند در برابر اغلب انواع ویروس‌های HPV که موجب سرطان دهانه رحم می‌شوند محافظت ایجاد کند (این واکسن برای همه‌ی انواع ویروس‌های HPV موثر نیست).
سیفلیس
سیفلیس یا سفلیس نوعی بیماری آمیزشی است که از باکتری ترپونما پالیدوم ناشی می‌شود. این بیماری از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی و همچنین از طریق تماس با زخم‌های ناشی از بیماری (به نام شانکر)، منتقل می‌شود. اولین نشانه بیماری سفلیس زخم‌هایی بدون درد به نام شانکر است که روی آلت تناسلی مردان یا در اطراف واژن زنان دیده می‌شود. این زخم‌ها معمولا به‌خودی‌خود خوب می‌شوند. اما بدن شما بدون کمک درمان‌های پزشکی نمی‌توان عفونت را از بین ببرد و در صورتی که درمان انجام نشود، با گذشت زمان سیفلیس به سایر ارگان‌های بدن مانند پوست، قلب، رگ‌های خونی، کبد، استخوان و مفاصل نفوذ می‌کند که به آن سیفلیس ثانویه گفته می‌شود. با گذشت چندین سال نیز سیفلیس وارد مرحله‌ی ثالث شده و عصب‌ها، چشم و مغز را نیز درگیر می‌کند . احتمالاً موجب مرگ بیمار می‌شود.
هپاتیت ویروسی
هپاتیت ویروسی یک بیماری خطرناک است که می‌تواند بر اثر ویروس‌های مختلفی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، ایجاد شود.
- ویروس هپاتیت A: موجب عفونت کوتاه مدت یا محدود کبد شده که این عفونت حتی در صورتی که به عفونت مزمن تبدیل نشود نیز می‌تواند تا حدودی خطرناک باشد. این ویروس از راه‌های مختلفی ممکن است به شخص دیگر منتقل شود که یکی از آن‌ها رابطه جنسی، مقعدی و دهانی است. با انجام واکسیناسیون می‌توان از بروز هپاتیت آ پیشگیری کرد.
- ویروس هپاتیت B: می‌تواند موجب بیماری بسیار جدی و خطرناک کبدی شده که این بیماری منجر به عفونت حاد و مزمن کبدی و در ادامه زخم شدن دائمی کبد (سیروز کبدی)، سرطان، نارسایی و حتی مرگ می‌شود. ویروس هپاتیت ب هم از طریق رابطه جنسی با جنس مخالف و هم از طریق رابطه جنسی با شخص همجنس و همین طور از طریق هر گونه تماس با مایعات بدن آلوده به ویروس، منتقل می‌شود، مانند استفاده از سرنگ آلوده به ویروس برای تزریق، تاتو و سوراخ کردن گوش. زنان آلوده به ویروس هپاتیت ب ممکن است در حین زایمان این ویروس را به نوزاد خود انتقال دهند. با انجام واکسیناسیون می‌توان از بروز هپاتیت ب پیشگیری کرد.
- هپاتیت C: می‌تواند موجب بیماری حاد کبد شود اما در اغلب موارد تبدیل به بیماری خاموش و عفونتی مزمن می‌شود که در ابتدا علائمی ندارد اما در نهایت منجر به سیروز کبدی، سرطان، نارسایی و نهایتاً مرگ می‌شود. هپاتیت سی اغلب از طریق استفاده از سرنگ اشتراکی یا قرارگیری در معرض خون آلوده، منتقل می‌شود، اما امکان انتقال ویروس از طریق رابطه جنسی و از مادر به کودک در حین زایمان نیز وجود دارد.
درمان بیماری‌های جنسی
به طور کلی درمان بیماری‌های مقاربتی و جنسی که عامل اصلی آن باکتری است، آسان‌تر است. عفونت‌های ویروسی را می‌توان کنترل کرد اما در تمامی موارد نمی‌توان آن را به طور کامل از بین برد. اگر شما باردار هستید و به یکی از انواع بیماری‌های جنسی مبتلا هستید، لازم است که درمان‌های مناسب را انجام دهید تا از انتقال عفونت به کودک خود جلوگیری کنید یا حداقل خطر انتقال عفونت را تا جای ممکن کاهش دهید. درمان بیماری‌های مقاربتی بسته به نوع عفونت متفاوت است اما معمولا شامل یکی از روش‌های زیر می‌شود:
- آنتی‌بیوتیک: تجویز آنتی‌بیوتیک در یک دوز منفرد می‌تواند بسیاری از بیماری‌های مقاربتی باکتریایی و انگلی را درمان کند. بسیار مهم است که با شروع مصرف داروی آنتی‌بیوتیک، دوره درمان خود را کامل کنید و دارو را درست طبق تجویز پزشک مصرف کنید. اگر فکر می‌کنید نمی‌توانید دارو را درست طبق تجویز پزشک مصرف کنید، حتماً این موضوع را با او در میان بگذارید. در این موارد احتمالاً پزشک یک دوره درمان کوتاه‌تر یا ساده‌تر برای شما تجویز می‌کند. همچنین توجه داشته باشید که تا پایان دوره‌ی درمانی و بهبود تمامی زخم یا تاول یا ضایعات پوستی ناشی از بیماری باید از داشتن مقاربت جنسی خودداری کنید.
- داروهای ضد ویروس: در صورتی که شما به طور روزانه داروهای تجویزی ضد ویروسی که ویروس‌ها را سرکوب می‌کنند مصرف کنید، تبخال‌ها یا زگیل‌های تناسلی شما به میزان بسیار کمتری عود می‌کنند و در واقع کنترل می‌شوند. داروهای ضد ویروس، احتمال انتقال ویروس را کم می‌کنند اما همچنان احتمال این که عفونت از شما به شریک جنسی منتقل شود وجود دارد.
- با کمک داروهای ضدویروس می‌توان تا سال‌های زیادی عفونت HIV را کنترل کرد و از پیشرفت آن و ابتلا به ایدز جلوگیری کرد. اما با وجود مصرف دارو، ویروس همچنان در بدن حضور دارد و ممکن است به دیگران منتقل شود، هرچند با کمک مصرف داروها ریسک انتقال عفونت کمتر است.
اگر به بیماری مقاربتی مبتلا شده‌اید از پزشک خود سوال کنید که چه مدت پس از اتمام دوره درمان باید برای تست مجدد به پزشک مراجعه کنید. مراجعه مجدد و تحت نظر داشتن وضعیت شما برای این است که مطمئن شوید درمان شما موفقیت‌آمیز بوده و عفونت مجدداً عود نکرده است.
