سرطان مثانه نوعی از سرطان است که در مثانه شروع می‌شود. مثانه بخشی از بدن است که ادرار را نگه می‌دارد و آن را آزاد می‌کند. مثانه در مرکز پایینی شکم قرار دارد. سرطان مثانه هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی غیرطبیعی در مثانه رشد می‌کنند. انواع مختلفی از سرطان مثانه وجود دارد، ازجمله سرطان سلول‌های ترانزیشنال (اوروتلیال)، کارسینوم سلول‌های سنگفرشی و آدنوکارسینوم. سرطان مثانه می‌تواند به مناطق مجاور از جمله گره‌های لنفاوی در لگن، استخوان، کبد و ریه‌ها گسترش یابد. اگر سیگار می‌کشید، این عادت را ترک کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایشمی‌دهد. از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که خطر احتمال ایجاد سرطان مثانه را به وجود می‌آورند، دوری کنید.
دلایل
سرطان مثانه اغلب از سلول‌هایی که لایه داخلی مثانه را تشکیل می‌دهند، آغاز می‌شود. این سلول‌ها سلول‌های ترانزیشنال نام دارند. این تومورها بر اساس نوع رشد طبقه بندی می‌شوند:
- تومورهای پاپیلاری که مانند زگیل‌ها ظاهر می‌شوند و به یک ساقه متصل می‌شوند.
- تومورهای غیرپاپیلاری (بدون ساقه) که مسطح هستند. شیوع این نوع از تومورها بسیار کمتر است، اما بیشتر تهاجمی هستند و نتایج بدتری را به دنبال دارند.
علت دقیق سرطان مثانه مشخص نیست. اما چندین عامل ممکن است باعث ایجاد احتمال بروز بیشتر شوند:
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن به شدت خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد. تقریباً نیمی از سرطان‌های مثانه در مردان و موارد متعددی در زنان ممکن است در اثر دود سیگار ایجاد شوند.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی در محل کار: حدود 1 مورد از هر 4 مورد سرطان مثانه ناشی از تماس با مواد شیمیایی در محل کار است که خطر احتمال بروز سرطان را ایجاد می‌کنند. این مواد شیمیایی مواد سرطان‌زا نامیده می‌شوند. کارگرانی که با رنگ، لاستیک، آلومینیوم و چرم سر وکار دارند، راننده‌های کامیون‌ها و افرادی که با دستگاه‌های آفت کش کار می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
- شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی مانند سیکلوفسفامید ممکن است خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند. پزشک ممکن است دارویی را برای کاهش بروز این خطر تجویز کند.
- رادیوتراپی: زنانی که رادیوتراپی برای درمان سرطان دهانه رحم انجام داده‌اند، در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند.
- عفونت مثانه: عفونت مثانه به مدت طولانی یا سوزش ادرار ممکن است منجر به بروز نوع خاصی از سرطان مثانه شوند.
علائم
علائم سرطان مثانه شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد شکمی
- وجود خون در ادرار
- درد استخوانی و یا حساسیت به لمس در صورتی که سرطان به استخوان گسترش یابد.
- خستگی
- سوزش و درد هنگام ادرار
- تکرر ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
- کاهش وزن
سایر بیماری‌ها و برخی مشکلات پزشکی می توانند نشانه‌های مشابهی را ایجاد کنند. بهتر است برای تشخیص و تمایز این علائم مشابه به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
معاینات و آزمایش‌ها
آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:
- سی تی اسکن شکم
- اسکن ام آر آی شکم
- سيستوسکوپي (بررسي داخل مثانه با يک دوربين) همراه با بيوپسی
- پیلوگرام داخل وریدی، آی وی پی
- سی تی اسکن لگن
- آزمایش ادرار
- سیتولوژی ادرار
اگر آزمایشات شما سرطان مثانه را تأیید کند، آزمایش‌های دیگری برای دیدن اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر انجام می‌شود. این کار استیجینگ نامیده می‌شود. استیجینگ به پیش‌برد نوع درمان و پیگیری‌های آینده کمک می‌کند و به شما یک ایده از آن چه که باید در آینده انتظار داشت، می‌دهد.
عوارض جانبی
سرطان مثانه ممکن است اندام‌های مجاور را درگیر کند. همچنین سرطان مثانه ممکن است از طریق گره‌های لنفاوی لگن به کبد، ریه‌ها و استخوان‌ها گسترش پیدا کند. عوارض جانبی دیگر سرطان مثانه عبارتند از:
- کم خونی
- تورم حالب (هیدرونفروز)
- تنگی مجاری ادراری
- بی اختیاری ادرار
درمان
درمان سرطان مثانه بستگی به مرحله سرطان، شدت نشانه‌ها و سلامت کلی شما دارد. اکثر افراد مبتلا به تومور مرحله چهارم نمی‌توانند درمان شوند و انجام عمل جراحی نیز مناسب این بیماران نیست. در این افراد اغلب شیمی درمانی در نظر گرفته می‌شود.
شیمی درمانی
برای جلوگیری از بازگشت تومور مثانه، ممکن است در افراد مبتلا به مراحل دو و سه بیماری قبل یا بعد از عمل جراحی و جهت پیشگیری از بازگشت تومور شیمی درمانی انجام گردد. برای سرطان مثانه در مراحل ابتدایی (مراحل 0 و 1) شیمی درمانی معمولاً به طور مستقیم در مثانه انجام می‌شود. کاتتر فولی می‌تواند برای انتقال دارو به مثانه استفاده گردد. عوارض جانبی رایج این شیمی درمانی عبارتند از التهاب و درد دیواره مثانه در هنگام ادرار کردن. برای مراحل پیشرفته‌تر بیماری (مراحل دو تا چهار) شیمی درمانی معمولاً از طریق ورید (داخل وریدی) انجام می‌شود.
ایمونوتراپی
سرطان مثانه اغلب با ایمونوتراپی درمان می‌شود. در روش ایمونوتراپی یک دارو سیستم ایمنی بدن شما را به حمله و از بین بردن سلول‌های سرطانی تحریک می‌کند. ایمونوتراپی برای سرطان مثانه اغلب با استفاده از واکسن باسیل کالمت و گرن (که معمولاً به عنوان ب ث ج شناخته می‌شود) انجام می‌گردد. مشابه سایر درمان‌ها، عوارض جانبی ممکن است رخ دهند. از پزشک خود بپرسید که چه عوارض جانبی ممکن است در هنگام ایمونوتراپی ایجاد شود و اگر این عوارض اتفاق افتند، چه کارهایی باید انجام دهید.
عمل جراحی
عمل جراحی سرطان مثانه شامل موارد زیر است:
- جراحی ترانس یورتال مثانه (تورب): بافت سرطانی مثانه از طریق مجرای ادراری برداشته می‌شود.
- برداشتن جزئی یا کامل مثانه: بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مثانه مرحله دو یا سه ممکن است نیاز به برداشتن مثانه داشته باشند (سیستکتومی رادیکال). گاهی اوقات تنها بخشی از مثانه برداشته می‌شود. شیمی درمانی معمولاً قبل یا بعد از این عمل جراحی انجام می‌شود.
همچنین ممکن است عمل جراحی برای کمک به تخلیه ادرار پس از برداشتن مثانه انجام شود. این نوع عمل جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- مجرای ایلئال: یک مخزن ادرار کوچک از طریق عمل جراحی از یک قطعه کوتاه روده کوچک شما ایجاد می‌شود. مجاری‌ای که ادرار را از کلیه‌ها تخلیه می‌کنند، به انتهای این قطعه متصل می‌شوند. انتهای دیگر از طریق یک سوراخ در پوست (استوما) بیرون آورده می‌شود. استوما به فرد بیمار اجازه می‌دهد که تخلیه ادرارجمع آوری شده از مخزن را انجام دهد.
- مخزن ادراری کانتیننت: یک کیسه برای جمع آوری ادرار در داخل بدن فرد بیماربا استفاده از یک قطعه روده ایجاد می‌شود. شما باید لوله را به داخل سوراخی در پوست خود (استوما) وارد کنید تا قادر به تخلیه ادرار باشید.
- اورتوپیک نئوبلادر: این عمل جراحی بیشتر در افرادی که مثانه‌ی آن‌ها برداشته شده است انجام می‌گردد. بخشی از روده شما برای تشکیل یک کیسه که ادرار را جمع می‌کند، تا زده می‌شود. این قسمت به محلی از بدن متصل می‌شود که ادرار به طور معمول از مثانه تخلیه می‌گردد. این روش به شما اجازه می‌دهد تا کنترل طبیعی ادرار را حفظ کنید.
پیش آگهی
پس از درمان سرطان مثانه، شما به دقت تحت مراقبت پزشک قرار خواهید گرفت. این مراقبت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سی تی اسکن برای بررسی گسترش یا احتمال بازگشت سرطان
- نظارت بر علائمی که ممکن است نشان دهنده‌ی وخیم‌تر شدن بیماری باشند مانند خستگی، کاهش وزن، افزایش درد، کاهش عملکرد روده و مثانه و ضعف شمارش کامل خون برای بررسی کم خونی
- معاینه مثانه هر 3 تا 6 ماه یک بار پس از درمان
- انجام آزمایش آنالیز ادرار اگر مثانه برداشته شده باشد.
این که یک فرد مبتلا به سرطان مثانه تا چه اندازه به درمان پاسخ می‌دهد به مراحل اولیه بیماری و پاسخ به درمان سرطان مثانه بستگی دارد. پیش آگهی سرطان مثانه در مرحله 0 یا 1 نسبتاً خوب است. اگرچه خطر بازگشت سرطان بالا است، اما اکثر سرطان‌های مثانه که بازگشت می‌کنند می‌توانند توسط عمل جراحی درمان شوند. احتمال درمان برای افراد مبتلا به تومورهای مرحله سه کمتر از 50٪ است. افراد مبتلا به سرطان مثانه مرحله چهارم به ندرت درمان می‌شوند.
